Ryngraf. Pamięć i tradycja. Symbole przynależności narodowej

Rodzaj medalionu w kształcie tarczy, ozdobionego rysunkiem o tematyce religijnej i/lub patriotycznej.Nazwa wywodzi się z niemieckiego ringkragen, oznaczającego część blachy napierśnej zwanej obojczykiem, służącej jako ochrona przed ciosami przeciwnika, z czasem jednak funkcja obronna zaczęła ustępować funkcji ozdobnej i już w XVI w. ryngraf, ozdobiony motywami maryjnymi, noszony był samodzielnie, bez reszty zbroi, by w XVII w. ostatecznie przekształcić się w ozdobę religijno-patriotyczną, popularną zwłaszcza wśród konfederatów barskich (druga połowa XVIII w.). W tym samym czasie ryngrafy pojawiają się też na ścianach polskich dworków, sprawując symboliczną opiekę nad ich mieszkańcami. Dziś zminiaturyzowane ryngrafy, srebrne lub złocone, ozdobione przeważnie podobizną Matki Boskiej Ostrobramskiej, odgrywają rolę zwyczajowego podarunku – z okazji chrztu lub np. promocji oficerskiej. Tradycja tak pojmowanego ryngrafu sięga XIX w. Ryngraf narodził się w Europie Zachodniej – pierwsze europejskie ryngrafy ozdabiane były zwyczajowo herbem, czasem w towarzystwie inicjałów monarchy. Wszystkie zachowane do dzisiaj ryngrafy ozdobione są wizerunkiem Madonny z Dzieciątkiem – od połowy XVII w. był to obowiązkowo portret Matki Boskiej Częstochowskiej, od początku XIX w. do ryngrafu dołączyła Matka Boska Ostrobramska – obie na tle orła w koronie. W swej historii ryngraf pozostał jednak przede wszystkim atrybutem rycerza-żołnierza, symbolem patriotycznego zapału i znakiem Bożej (a przede wszystkim – Maryjnej) opieki. Nie tylko konfederaci barscy, ale i powstańcy krakowscy z 1846 r. czy żołnierze Narodowych Sił Zbrojnych manifestowali swe przywiązanie do ryngrafu. Powszechnie znany jest też kult, jakim ryngraf z Matką Boską Ostrobramską otaczał Józef Piłsudski – złocony medalik został pochowany wraz z Marszałkiem. Podczas II wojny światowej wielu żołnierzy, wzorem pradziadów powstańców, nosiło na piersi ryngrafy. I choć w czasach powojennych oficjalnie je z wojska wycofano, ich tradycja przetrwała.