Roman Brandstaetter

Absolwent filozofii i polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Pracował jako nauczyciel w warszawskim gimnazjum żydowskim.

Od 1927 roku publikował wiersze i rozprawy krytyczne na łamach „Chwili” i „Nowego Dziennika”. W 1928 roku wydał pierwszy cykl wierszy Jarzma. Językiem jego twórczości był wyłącznie język polski, brał czynny udział w dyskusjach literackich, a także interesował się problematyką historyczną. W sposób szczególny interesował go problem asymilacji, który w polskich realiach nabierał dodatkowych znaczeń i wymiarów: w Tragedii Juliana Klaczki z 1933 roku podjął wątek losu zasymilowanych Żydów w pozbawionym niepodległości polskim społeczeństwie. Prawdziwa burze polemik wywołało studium Legion żydowski Adama Mickiewicza z 1932 roku, w którym przedstawił inicjatywę twórcy polskiego romantyzmu jako prekursorską wobec programu syjonizmu.

W latach 1933-35 Brandstaetter był kierownikiem działu literackiego syjonistycznego pisma polskojęzycznego „Opinia”, na którego łamach opublikował programowy artykuł „Sprawa poezji polsko-żydowskiej”, który do dziś pozostaje jednym z ważniejszych tekstów w analizach historycznoliterackich dotyczących tego zjawiska, zapoczątkował dyskusję na temat poetów żydowskich piszących w języku polskim.

Brandstaetter opublikował tomiki poetyckie: Droga pod górę (1931), Węzły i miecze (1932), Królestwo trzeciej świątyni (1933) oraz Jerozolima światła i mroku (1935). Wśród odbiorców znany jest przede wszystkim jako dramaturg: Powrót syna marnotrawnego (1944) – dramat oparty na biografii Rembrandta, Noce narodowe (1946-48), Znaki wolności (1953), Marchołt (1954), Teatr świętego Franciszka (ok. 1958).

Po wybuchu II wojny światowej Brandstaetter przebywał w Wilnie, skąd w 1940 przez Moskwę, Baku, Iran przedostał się na Bliski Wschód, m.in. do Palestyny, gdzie pracował w Polskiej Agencji Telegraficznej. Wówczas zdecydował się przyjąć chrześcijaństwo, ale nigdy nie odrzucił tradycji żydowskiej.

W 1948 roku powrócił do Polski i zamieszkał w Poznaniu. Po wojnie powstały następujące utwory: antologia poetycka Słowo nad słowami (1964); Cztery poematy biblijne (1972); tetralogia powieściowa Jezus z Nazaretu (1967-73).