Pytania bez odpowiedzi. Rozmowy z Albertem Speerem

O Albercie Speerze zwykło się mówić, że jest najbardziej zagadkową osobistością nazistowskich Niemiec. Mimo iż postrzegał siebie jako człowieka apolitycznego, w wieku zaledwie trzydziestu lat został naczelnym architektem Rzeszy, przebywał w najbliższym otoczeniu Hitlera jako jego zaufany człowiek, a w 1942 r. został mianowany ministrem zbrojeń. Wspólnie z Hitlerem opracowywał plany „stolicy świata Germanii”, jego pomysłem są „katedry świetlne”, jego dziełem Nowa Kancelaria Rzeszy. Na dworze Hitlera był pod wieloma względami wyjątkiem: kulturalny, zdolny, wykształcony. Jak to więc możliwe, że tak bezkrytycznie poddał się barbarzyńskim rządom? Że nie dostrzegał zbrodni reżimu? Co wiedział o masowych mordach? I po co zjawił się w nocy z 23 na 24 kwietnia 1945 r. w bunkrze Hitlera? Próbę odpowiedzi m.in. na te pytania stanowią notatki Joachima Festa, opublikowane ćwierć wieku po śmierci Speera w 1981 r. Są to zapiski z rozmów, które prowadzili ze Speerem przez prawie piętnaście lat, poczynając od roku 1967,
kiedy opuścił on więzienie w Spandau. Fest był wówczas lektorem i redaktorem jego Wspomnień. Rozmowy toczyły się w różnych miejscach: w Heidelbergu, Meran, na Sylcie, a dotyczyły polityki reżimu, walk o władzę, pozycji Speera i wielu innych kwestii. Fest przytacza liczne szczegóły, które składały się na atmosferę tych spotkań.