Przerabianie XIX wieku

Żyjemy w poczuciu gwałtownych zmian wzorców kultury. Istotnym przekształceniom ulega na naszych oczach opowieść porządkująca wspólne dzieje Polaków. Zmieniają się jej bohaterowie i formy narracji. Zmiany te dotyczą w dużej mierze opowieści wywiedzionych z XIX wieku, który przez prawie dwieście lat określał wybory naszej kultury.
Autorzy niniejszego opracowania wychodzą z założenia, że literatura w szczególny sposób zapisuje nowe formy rzeczywistości i doświadczenia kulturowe. Dlatego przy pomocy analiz tekstów literackich identyfikują niektóre zmiany zachodzące w kulturze współczesnej. Idą niejako po śladach pierwszych badaczy antropologii kultury, która rodzi się właśnie pod koniec XIX wieku jako samodzielna dyscyplina humanistyki. Patronują im zaś Cyprian Norwid i Bolesław Prus – specjaliści od „polskiej formy” – oraz Stanisław Brzozowski i Karol Irzykowski – poszukiwacze dróg wyjścia dla kultury polskiej dotkniętej kompleksem niższości.