Przejście do Europy. Historia pewnego początku

Przejście do Europy jest imponującą monografią procesu integracyjnego w Europie, którego zwieńczenie w naszych czasach przybrało postać Unii Europejskiej. Fascynująca opowieść o postawach polityków poszczególnych państw i o grach dyplomatycznych w trakcie tego procesu po 1945 roku ma w tej książce głębokie podłoże filozoficzne. Autor opowiada intelektualną historię Europy: analizuje zmiany stosunku do podstawowej kwestii, czym jest taki jednoczący się kontynent, na jakiej umowie społecznej się opiera, skoro jest związkiem państw, a nie obywateli. Dla takiej Europy fundamentalne są dylematy eksponowane przez Middelaara: z jednej strony jednomyślność (a zatem dobrowolność, prawo weta), a z drugiej prawo większości (a zatem pewna suwerenna struktura zdolna narzucać swoją wolę członkom). Jaka jest "publiczność" europejskiej wspólnoty, na ile odmienna od poszczególnych publiczności państwowych i na ile tą odmiennością zainteresowana? Dochodzenie do Europy było i ciągle jeszcze jest trudne. Książka Middelaara,
pełna pasji, ale i dystansu, znakomicie pozwala rozeznać się w tych trudnościach.