Pochwała wątpienia. Bruliony i inne pisma

Wydane we fragmentach wkrótce po śmierci Lichtenberga Bruliony to ogromny zbiór luźnych zapisków, notatek z lektur, szkiców do planowanych, zazwyczaj nigdy nie ukończonych dzieł i artykułów. Tylko niewielka ich część odpowiada dzisiejszej definicji aforyzmu, większa to swego rodzaju miniaturowe eseje, do dziś urzekające oryginalnością obserwacji i błyskotliwym stylem. Elias Canetti nazywał te zapiski „najbogatszą księgą literatury światowej”. Niewiele w tym określeniu przesady – „aforyzmy” getyńskiego profesora stały się ważnym źródłem inspiracji dla pokoleń myślicieli i pisarzy, trudno też nie zgodzić się ze stwierdzeniem autora najobszerniejszej jego biografii, Franzem Mautnerem, że „historyk filozofii [...] rozpozna w jego dziele podstawowe idee prawie wszystkich następujących po oświeceniu ważniejszych systemów filozoficznych, częściowo jako radykalnie przetworzone wnioski z przemyśleń jego poprzedników, częściowo jako własne jego odkrycia”. Bruliony fascynowały Schopenhauera i Schellinga, Freuda i
Waltera Benjamina, wreszcie Wittgensteina i Blumenberga.

Choć Lichtenberg historycznie należy do dziejów niemieckiego oświecenia, nie bez racji nazywany bywał „pierwszym autorem XX wieku”. Czytając Bruliony trudno bowiem chwilami oprzeć się wrażeniu, jak gdyby pisane były one przez kogoś targanego całkiem współczesnymi nam rozterkami.