Po zagładzie. Stosunki polsko-żydowskie 1944-1947

Autor na podstawie szczegółowej kwerendy archiwalnej, przeprowadzonej zwłaszcza w archiwach powiatowych i wojewódzkich, zbadał szereg przypadków wrogości i konfliktów między Polakami i Żydami, jakie miały miejsce w latach 1944–1947.

Było ironią losu to, że spośród wszystkich narodów Żydzi i Polacy, którzy byli najbardziej niszczeni przez niemieckiego okupanta, po wojnie i Holokauście wpadli w pułapkę wzajemnych, w znacznej części pozbawionych racji, oskarżeń.

Chodakiewicz podaje, że w latach 1944–47 zginęło na terenach polskich od 345 do 615 Żydów, zaznacza jednocześnie, że zabójstwa te miały rozmaite przyczyny i w żadnym wypadku nie stanowiły kontynuacji niemieckiej polityki zagłady Żydów.

Autor stara się przywrócić proporcje pokazując, że w całej złożonej i tragicznej specyfice Polski tamtego okresu, determinowanej tak istotnymi czynnikami jak: obecność sowieckich wojsk okupacyjnych, samowola instalowanego przez Sowiety reżimu komunistycznego, samoobrona polskiego podziemia niepodległościowego, masowe przesiedlenia ludności, plaga przestępczości, konflikt między Polakami a Żydami był w istocie zjawiskiem wtórnym.

Należy zaznaczyć, ze książka Chodakiewicza została wydana w języku angielskim wcześniej niż praca Grossa i stała się pierwszym głosem w naukowej dyskusji o powojennych stosunkach polsko-żydowskich w amerykańskim świecie naukowym.

W Polsce dopiero teraz staje się znana. Wydanie polskie nie różni się od angielskiego w swych zasadniczych tezach i argumentacji (poza redakcyjnymi poprawkami).

Pozwala to sądzić, iż dyskusja rozpoczęta właśnie przez polskie ośrodki naukowe i publicystyczne będzie korespondowała z dyskusją, którą praca Chodakiewicza (After Holocaust) wywołała parę lat temu w amerykańskim środowisku naukowym.