pedagogika. Rozwój usług asystenta osoby niepełnosprawnej w Polsce. Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych. TOM 17 serii

Wprowadzenie Rosnąca stale liczba osób niepełnosprawnych w ogólnej populacji społeczeństwa, nie tylko w Polsce, wymusza podjęcie starań o poprawę jakości życia ludzi z dysfunkcjami. Zróżnicowane potrzeby osób z mniejszymi możliwościami w codziennym funkcjonowaniu są przyczyną zmian w postrzeganiu ludzi z deficytami psychofizycznymi. Nie tylko względy medyczne, jak dawniej sądzono, decydują o skuteczności rehabilitacji. Istotną rolę odgrywają także sfery psychiczna i społeczna w ograniczaniu bądź likwidowaniu następstw chorób, urazów lub nieuchronnych zmian inwolucyjnych. Paradoksalnie to właśnie postęp w dziedzinie medycyny powoduje wzrost liczby osób nie w pełni sprawnych. Zwiększona dostępność do świadczeń medycznych, lepsza ich jakość, środki techniczne i farmakologiczne stosowane w terapii (wbrew ogólnym narzekaniom i powszechnemu niezadowoleniu Polaków) oraz prowadzana profilaktyka wraz z prewencją zdrowotną ratują życie i pozwalają przeżyć ludziom w różnych grupach wiekowych, którzy do niedawna nie mieli takiej szansy. Ludzie różnią się między sobą potencjalnymi zdolnościami rozwojowymi i doskonalenia się. Wpływ na to mają czynniki osobnicze (są to cechy, które odziedziczyliśmy po swoich rodzicach) oraz genetyczne, jak również uwarunkowania środowiskowe kształtujące osobę w trakcie wychowywania i późniejszego funkcjonowania. Również zdarzenia losowe (wypadki i choroby) determinują osiągnięcie maksymalnej sprawności psychoruchowej. W każdej populacji spotyka się grupę osób, które są inne od reszty społeczeństwa. Osoby te mają zmniejszone lub ograniczone w różnym stopniu możliwości funkcjonowania w społeczeństwie i wymagają na miarę swoich deficytów pomocy lub wsparcia ze strony najbliższej rodziny, opiekunów bądź środowiska, w którym żyją. Ludzie z deficytami w funkcjonowaniu bez względu na wiek mają trudności w pełnieniu ról społecznych i w wielu codziennych sytuacjach zmuszeni są do korzystania z pomocy osób trzecich. Intencją interdyscyplinarnych zespołów prowadzących szeroką rozumianą rehabilitację jest przywrócenie lub utrzymanie maksymalnej sprawności. Wymusza to indywidualne programowanie terapii, czyli branie pod uwagę konkretnych potrzeb danej osoby. Kolejnym etapem jest realizacja procesu pomocy lub wsparcia na podstawie obowiązującego systemu socjalno-prawnego. Właśnie potrzeby osoby niepełnosprawnej warunkowane stanem funkcjonalnym determinują rozwiązania optymalne z uwzględnieniem aspektów psychologicznych, fizycznych i społecznych. Podmiotowe postrzeganie człowieka wymusza model humanistyczny prowadzonych terapii i wsparcia, posiadana zaś wiedza i umiejętności poszczególnych członków zespołu pracujących z i dla ludzi niepełnosprawnych umożliwiają permanentną modyfikację kierowanej pomocy. Zakres usług pomocowych i wspierających rozszerza się stale; zmiana świadomości i postrzegania inności przez polskie społeczeństwo wymusza wprowadzanie nowych rozwiązań prawnych. W polskich warunkach na rzecz ludzi z ograniczoną sprawnością, samotnych, wykluczonych, niemogących funkcjonować samodzielnie w środowisku działają systemy ochrony zdrowia i pomocy społecznej oraz instytucje pozarządowe. Powszechnie przez pojęcie „niepełnosprawność” rozumie się deficyty fizyczne lub psychiczne, w medycynie określa się osoby z konkretnymi dysfunkcjami, natomiast w obszarze nauk humanistycznych niepełnosprawność kojarzona jest z kalectwem ograniczającym bądź uniemożliwiającym pełnienie ról społecznych, które są normą dla ludzi będących w adekwatnym wieku. Osoby niepełnosprawne zazwyczaj mają ograniczone kompetencje do wykonywania konkretnych prac i zadań, gdyż obniżona jest, u nich często trwale, sprawność psychofizyczna. Pojawienie się osoby niepełnosprawnej w rodzinie powoduje nową, trudną do zaakceptowania sytuację, wymaga zmiany dotychczasowych przyzwyczajeń, a ponadto mobilizacji sił i środków. Pomocy oczekuje nie tylko osoba chora, ale i jego rodzina. Nie ma większego znaczenia wiek osoby dotkniętej niepełnosprawnością, gdyż – jak wskazują ludzie niosący wsparcie – cała rodzina zmienia się, staje się inna. Konieczność podporządkowania życia rodzinnego osobie bliskiej stawia niektóre rodziny w trudnej sytuacji i znacząco wpływa na wewnętrzne relacje. Codziennie sprawowana opieka w zależności od stanu chorego wymusza prowadzenie zabiegów pielęgnacyjno-higienicznych, pomocy w przemieszczaniu i w innych niezbędnych czynnościach...