Pedagogika resocjalizacyjna. W stronę działań kreujących

Istota skutecznej resocjalizacji. Działalność resocjalizacyjna powinna z założenia mieć charakter uniwersalny, polegający na tym, że może być stosowana w warunkach instytucjonalnych i w warunkach środowiska otwartego. Musi też uwzględniać kilka fundamentalnych założeń, które stanowią jej istotę. Po pierwsze, strategicznym celem resocjalizacji jest uzyskanie przemiany tożsamościowej osoby resocjalizowanej. Ludzka tożsamość to względnie stały i funkcjonalny sposób myślenia o sobie samym i własnych priorytetach życiowych w kontekście ich społecznego odbioru. Oznacza to, że w zależności od tego, co ludzie myślą o sobie (kim jestem, co jest dla mnie ważne), tak też postępują w życiu społecznym. Zmiana dewiacyjnego sposobu myślenia o sobie, a poprzez to również zmiana dotychczasowych priorytetów życiowych, jest trwała. Dopiero po jej uzyskaniu możemy mówić o uruchamianiu procesu uspołeczniania. Ale to zadanie należy już wykonywać poza murami więzienia. Tożsamości nie da się zmienić na siłę. Jest ona odporna na stosowanie przymusu i karanie. Zmienia się wówczas, jeśli dostrzeżemy i rozwiniemy u osoby resocjalizowanej jej mocne strony. Po drugie, w każdym człowieku bez względu na jego doświadczenia życiowe istnieją potencjały. Poprzez potencjały należy rozumieć zasoby i predyspozycje osobowe (talenty, zdolności, zamiłowania, umiejętności) umożliwiające zmianę dotychczasowych sposobów funkcjonowania społecznego. Można je za pomocą specjalnych form i sposobów oddziaływań rozwijać i kształtować. Po trzecie, formami metodycznymi umożliwiającymi proces skutecznej resocjalizacji są metody kreujące (min. metody twórczej resocjalizacji), które aktywizują i rozwijają te struktury wewnętrzne człowieka, które odpowiadają za rozwój potencjałów, a w konsekwencji doprowadzają do zmian tożsamościowych. Można do tego celu wykorzystać edukację (również ponadgimnazjalną i na poziomie studiów), działalność teatralną, sportową czy wolontariat. Na ogół jednak w zakładach karnych nie traktuje się edukacji jako narzędzia resocjalizacyjnego, podobnie jak teatru czy sportu. Po czwarte, osoby z przeszłością resocjalizacyjną (więzienną, poprawczą itp.) poprzez wewnętrzny rozwój i wykreowanie nowej tożsamości mają szansę stać się ludźmi akceptowanymi społecznie, gdyż zaczynają funkcjonować podobnie jak inni, akceptując normy współżycia społecznego. Nie czują się mniej atrakcyjni interpersonalnie od innych (mniej zdolni, mniej utalentowani, mniej zaradni itp.). Dzięki takiej postawie stwarzają sobie realną szansę pozytywnej readaptacji społecznej poprzez uruchamiany proces destygmatyzacyjny (zdejmowania piętna). Tak rozumiana resocjalizacja przynosi wymierne efekty. Jej zaletą jest to, że może przebiegać zarówno w warunkach zakładu karnego, jak i w środowisku otwartym.