O prawdzie. O wolności woli. O upadku diabła

Przedstawiane w tym wydaniu przekłady dołączają do katalogu tłumaczeń na język polski dzieł Anzelma trzy traktaty, a mianowicie O prawdzie, O wolności woli i O upadku diabła. Ich przedmiot najlepiej rekomenduje sam autor w Przedmowie: „Pierwszy z tych trzech jest traktat O prawdzie: czym mianowicie jest prawda, w czym zwykle jest orzekana, i czym jest sprawiedliwość. Drugi natomiast jest traktat O wolności woli: czym jest i czy człowiek ją zawsze posiada, ile jest jej różnych rodzajów posiadania prawej woli lub nie, ponieważ dla zachowania prawości woli, wolna wola została dana rozumnemu stworzeniu.

W tym traktacie ukazałem tylko naturalną moc woli do zachowania otrzymanej prawości, a nie, że konieczna jest pomoc łaski. Trzeci traktat zaś bada zagadnienie, czym zgrzeszył diabeł, że nie wytrwał w prawdzie, ponieważ Bóg nie udzielił mu wytrwałości, której nie mógł posiadać, jeżeli nie otrzymał jej od Niego. Gdyby Bóg dał, diabeł by ją posiadał tak, jak dobrzy aniołowie ją posiedli, ponieważ Bóg im jej udzielił. Ten traktat zatytułowałem O upadku diabła, mimo że mówiłem w nim o utwierdzeniu dobrych aniołów, ponieważ to, co powiedziałem o dobrych aniołach, było niezamierzone, to zaś, co napisałem o złych, wynikało z przedmiotu zagadnienia” .

(fragment Wprowadzenia tłumacza)