Niepokój

Podpisujący się tylko nazwiskiem, Balla, główny alchemik współczesnej prozy słowackiej, a w Polsce prawie jeszcze nie znany, to niewątpliwie jeden z ciekawszych pisarzy współczesnych środkowej Europy. Opublikował sześć książek, które przysporzyły mu zarówno wielu wyznawców jak i zagorzałych oponentów.

Jego opowiadania (powieści programowo nie pisuje) układają się w mroczną i pełną tajemnic, choć nie pozbawioną czarnego poczucia humoru, całość. Zarówno rozważania narratora jak i doświadczenia zbliżonych do niego, samotnych, neurotycznych i wycofanych w siebie bohaterów, dotyczą zwykle podstawowego sensu czy bezsensu jakby już z góry marnej egzystencji ludzkiej i niemożności choćby jako takiego "umówienia się na życie", nie tylko z innymi ludźmi (a zwłaszcza z kobietami) ale nawet i z samym sobą.

Ta pełna niespodzianek (także i stylistycznych) proza - bardziej uniwersalna aniżeli tylko słowacka - jest ekspresjonistyczną mieszanką "niemieckiej" filozofii, średniowiecznej ezoteryki, skrajnego naturalizmu i poetyckiej mistyki. Wiele w niej również pisarskiej autoironii, a w fabule - groteski i surrealizmu.

Terenem obserwacji pisarskich są dla Balli przede wszystkim rodzinne Nowe Zamki i okolice. To niezbyt bogate i niezbyt urodziwe powiatowe miasto w południowo-zachodniej Słowacji, z dużą mniejszością węgierską i sporą liczbą Cyganów, jest dla Balli tym, czym dla Schulza, Chagalla, Joyce'e i Kafki był Drohobycz, Witebsk, Dublin i Praga - labiryntem, mikro i makrokosmosem. Jacek Bukowski