Milena Jesenska

Dziennikarka.

Jej ojcem był dr.Jan Jesenský, profesor medycyny i znany praski stomatolog. Matka, Milena (Hejzlarová) Jesenská zmarła, gdy przyszła dziennikarka miała lat 16.

Ukończyła żeńskie, elitarne liceum im Minerwy w Pradze, półniej podjęła studia medyczne, ale szybko je zarzuciła na rzecz życia artystycznego i literackiego.

Piękna, bogata, bardzo inteligentna i słynąca z elegancji była czymś więcej niż ozdobą praskich kawiarni i salonów. Ich bywalcami byli w owym czasie Franz Kafka, Max Brod i Franz Werfel.

W tym kręgu poznała swoją pierwszą wielką miłołść, znanego żydowskiego intelektualistę Ernesta Pollaka. Związek z nim nie zyskał aprobaty ojca Mileny, który był zadeklarowanym antysemitą i chcąc wyleczyć córkę z afektu, na dziewięć miesięcy umieścił ją w zakładzie psychiatrycznym.

Jesenská przebywała tam do momentu osiągnięcia pełnoletności i kiedy ojciec nie mógł już decydować o jej losie, poślubiła ukochanego. Jesenski postawił jednak warunek: młoda para miała opuścić Pragę i przenieść się do Wiednia.

Przeprowadzka radykalnie zmieniła status życiowy Mileny: to na niej spoczął ciężar utrzymania domu. Pracowała jako tłumaczka ( m.in. u Zygmunta Freuda), czeski tutor, a nawet nosiła bagaże na wiedeńskim dworcu. Mimo wysiłków Jensenskiej nędza i chroniczna niewierność Pollaka przypieczętowały los małżeństwa.

To właśnie w Wiedniu jednak przetłumaczyła opowiadanie Palacz mało wtedy znanego Franza Kafki. Tak, w 1919 roku, rozpoczęła się ich czteroletnia korespondencja, która z czasem przerodziła się w miłość.

Spotkali się tylko dwa razy, uczucie wciąż trwającej przy Pollaku mężatki i schorowanego pisarza nie wytrzymało jednak konfrontacji z rzeczywistością. Jednak tym, co pozwoliło Milenie znowu stanąć na nogi, było dziennikarstwo.

Jej artykuły i reportaże z Wiednia, drukowane w praskiej "Tribunie" cieszyły się sporym uznaniem. Podobnie jak tłumaczenia z francuskiego i angielskiego.W 1925 roku wróciła do Pragi. Na fali sukcesu i z nowym towarzyszem życia u boku.

Franz Xaver, hrabia Schaffgotsch był zadeklarowanym komunistą, jego poglądy zafascynowały także Milenę, która nie kryła się ze swoją lewicową orientacją. Znowu brylowała w salonach i bardzo wiele publikowała (stworzyła m.in. cykl oryginalnych felietonów w Narodnich listach).

Schaffgotsch nie potrafił odnaleźć się w Pradze ani dotrzymać jej kroku, a tymczasem na horyzoncie pojawił się kolejny mężczyzna: utalentowany architekt Jaromir Krejcar. Został jej kolejnym mężem i ojcem pierwszego dziecka, córki Jany (Černej, z czasem głośnej postaci czeskiej literatury). Jednak już w czasie ciąży okazało się, że Jesenskás nie ma szczęcia do mężczyzn.

Przyszła młoda matka trafiła do szpitala, gdzie rozpoznano u niej posocznicę. Był to skutek choroby wenerycznej, którą zaraziła się od męża. Choć poród przebiegł bez komplikacji, Milena zapłaciła wysoką cenę: zapalenie stawów zostawiło po sobie ślady w postaci sztywnej nogi i uzależnienia od morfiny stosowanej jako środek przeciwbólowy. Był to oczywiście początek końca jej drugiego małżeństwa.

W 1934 roku Krejcar wyjechał do Zwizku Radzieckiego, skąd przywiózł sobie nową żonę. Przywiózł też jednak informacje na temat faktycznych efektów rewolucji komunistycznej, co spowodowało, że należąca od kilku lat do partii Milena, wystąpiła z niej ostatecznie w roku 1936 i w swoich artykułach nie ukrywała wiedzy o prawdziwym obliczu stalinizmu.

Ostatnie lata swojego życia Jesenská wypełniła intensywną pracą.

Żyła w nędzy (niewiele zmieniła tu obecność w jej życiu kolejnego przyjaciela, młodszego o dziesięć lat Evżena Klingera), lwią część zarobków wydawała na morfinę i na wspieranie bardziej potrzebujących przyjaciół. Ogromna szczodrość była cechą, którą zachowała do końca, mimo zmieniających się warunków, w jakich przyszło jej żyć.

Dzięki temu jednak mogła liczyć na wzajemność. Kiedy w 1937 roku otrzymała propozycję pracy w tygodniku "Přitomnost", postanowiła przezwyciężyć swoje uzależnienie od narkotyku. Drakońska kuracja przyniosła pożądany efekt. Także w postaci serii znakomitych artykułów politycznych.

W marcu 1939 roku do Czechosłowacji wkroczyła armia niemiecka. Po aresztowaniu redaktora naczelnego "Přitomnosti", Jesenská przejęła jego obowiązki i prowadziła pismo aż do zamknięcia we wrześniu 1939 roku. Wkrótce ona sama stała się obiektem szykan ze strony gestapo. Kiedy zamknięto śledztwo, w którym niczego jej nie udowodniono (a brała udział między innymi w organizowaniu ucieczek Żydów z Czech), przeniesiono ją do obozu przejściowego w Beneszovie, a potem do więzienia w Dreznie. Stamtąd przewieziona została do Ravensbrück.

W obozie koncentracyjnym, otrzymała status więżnia politycznego. Zaprzyjaźniła się tam z Margarete Buber Neumann, przyszłą autorką jej biografii. W obozie stała się legendą: była nie tylko duchową podporą dla więźniarek, ale pomagała najdosłowniej fałszując wyniki laboratoryjne i karty chorobowe uratowała życie niezliczonej ilości kobiet.

Zmarła w maju 1944 roku, w wieku 47 lat.W 1995 roku Milena Jesenská została uhonorowana tytułem "Sprawiedliwy wśród narodów świata".

W roku 1998 tych ustanowiono stypendium jej imienia przeznaczone dla dziennikarzy z Europy.