Migrena

Migrena dotyka znaczącego odsetka ludności, występuje we wszystkich cywilizacjach i jest znana od czasów objętych źródłami pisanymi. Ta zmora, ale także bodziec dla Cezara, św. Pawła, Kanta i Freuda jest codziennym doświadczeniem dla milionów anonimowych ludzi, którzy cierpią w tajemnicy i milczeniu…

Podstawowe cechy charakterystyczne migreny – związane z nią zjawiska, sposoby jej przeżywania przez pacjenta, warianty, wyzwalacze, możliwości funkcjonowania migrenika i zwalczania tej choroby – nie zmieniły się w ciągu ostatnich dwóch tysięcy lat. Poglądowy i szczegółowy opis tych zjawisk nadal jest zatem potrzebny.

Wielu migreników – zwłaszcza młodych pacjentów doświadczających migreny z aurą lub pierwszego napadu migreny klasycznej– nie ma pojęcia, co się z nimi dzieje bądź też dręczą ich obawy, że mają udar, raka mózgu lub jakąś inną ciężką chorobę – lub też że tracą zmysły bądź cierpią na jakąś dziwną formę histerii. Pacjenci z tej grupy odczuwają ogromną ulgę, kiedy się dowiedzą, że ich dolegliwość nie jest ani zagrażająca życiu, ani urojona, że dotknęła ich moralnie neutralna, nawracająca, ale zasadniczo niegroźna dolegliwość, na którą cierpi wiele innych osób i która jest dobrze rozpoznana przez medycynę. „Strach przed tą chorobą – napisał Montaigne – dotyka nas do czasu, gdy nic o niej nie wiemy”. Pacjent, który przeczyta Migrenę, nie zostanie wyleczony, ale przynajmniej będzie wiedział, co mu dolega i co to oznacza, a tym samym uwolni się od strachu.

Kiedy zobaczyłem mojego pierwszego pacjenta migrenowego, myślałem o migrenie jako o szczególnym typie bólu głowy. Im więcej chorych przyjmowałem, tym bardziej stawało się dla mnie oczywiste, że ból głowy nigdy nie jest jedynym objawem migreny, a jeszcze później uświadomiłem sobie, że nie należy do koniecznych symptomów wszystkich odmian tej choroby. Postanowiłem zatem bardziej wnikliwie zająć się tym zjawiskiem, które wyraźnie mi umykało, stawało się bardziej złożone, coraz trudniejsze do określenia i zrozumienia, im więcej o nim wiedziałem. Zagłębiłem się w literaturze przedmiotu i lektura ta przyniosła mi wprawdzie pewną wiedzę, ale w niektórych aspektach pogłębiła moją dezorientację. Wróciłem do moich pacjentów, których uznałem za lepsze źródło zrozumienia od wszelkich książek. Po rozmowach z tysiącem migreników dostrzegłem, że zjawisko to zaczyna nabierać sensu. (…)

Mam nadzieję, że trzy grupy czytelników znajdą w tej książce coś interesującego dla siebie. Po pierwsze, migrenicy i ich lekarze, szukający zrozumiałego opisu migreny i wskazówek terapeutycznych. Po drugie, studenci i badacze migreny, którzy mogą mieć pewność, że znajdą tutaj szczegółowe, nawet jeśli trochę dyskursywne opracowanie tego tematu. Po trzecie, czytelnicy o zacięciu filozoficznym (niekoniecznie związani z medycyną!), których zachęcam do tego, aby dostrzegli w migrenie zjawisko o bardzo licznych analogiach w funkcjonowaniu ludzi i zwierząt, model, który naświetla całą gamę reakcji psychofizjologicznych, nieustannie nam przypominając o pełnej ciągłości między ciałem i umysłem.

Oliver Sacks