Max Weber

Ojciec socjologii Max Weber był ekonomistą i filozofem. Należał do „młodszej” historycznej szkoły w ekonomii. Habilitował się w dziedzinie prawa. Angażował się także w politykę.

Max Weber - życiorys

Max Weber, a właściwie Karl Emil Maximilian Weber urodził się 21 kwietnia 1864 r. w Erfurcie w ówczesnym Związku Niemieckim, dzisiaj znajdującym się na terenie Niemiec. Był pierwszym dzieckiem zamożnego urzędnika Maxa Webera i pobożnej kalwinistki Helene, pochodzenia francuskiego. Ojciec zasiadał w Partii Narodowo-Liberalnej, co powodowało, że dzieci miały styczność z najważniejszymi osobowościami nauki i polityki.

Przyszły socjolog i ekonomista rozpoczął studiowanie prawa - najpierw w Heidelbergu, a potem w Berlinie. W międzyczasie Max Weber odbył służbę wojskową. Pierwsze doświadczenie zdobywał asystując w kancelarii. W krótkim czasie udało mu się zdać egzamin urzędniczy, otrzymać tytuł doktora prawa, a następnie habilitację. Umożliwiło mu to zdobycie posady pracownika naukowego na Uniwersytecie Fryderyka Wilhelma.

Max Weber zaangażował się w politykę. Dołączył do stowarzyszenia ekonomistów, którzy uważali, że sprawna gospodarka jest w stanie rozwiązać najważniejsze problemy, istniejące w społeczeństwie. W tym okresie rozpoczęto badania statystyczne tendencji powstałych wśród zbiorowości pod kątem ekonomicznym. Weber stał się także członkiem Ewangelickiego Kongresu Społecznego.

Po ślubie przeniósł się z żoną do Fryburga, gdzie nauczał ekonomii na miejscowym uniwersytecie. Przyjął go również heidelburski Uniwersytet Ruprechta i Karola, gdzie Weber utworzył środowisko ekonomistów i historyków prawa. W tym gronie znajdowała się również jego żona.

Ojciec Maxa Webera zmarł w 1897 r. Relacja między mężczyznami była burzliwa. Rozstali się w kłótni i nie pogodzili aż do śmierci seniora. To wydarzenie miało duży wpływ na stan emocjonalny Maxa. Depresja, przemęczenie, trudności z zasypianiem - to wszystko doprowadziło do problemów w pracy na uniwersytecie, który musiał wkrótce opuścić. Nie pomógł pobyt w sanatorium ani dłuższy wyjazd do Włoch.

W 1903 r. został przyjęty do redakcji pisma, zajmującego się naukami społecznymi i polityką. "Etyka protestancka a duch kapitalizmu" Maxa Webera, jedna z najważniejszych jego prac, została opublikowana w tym czasopiśmie. Na bazie "Etyki...", badacz zajął się pogłębianiem wiedzy na temat wpływu wyznania czy konkretnej kultury na systemy gospodarcze w państwie.

Weber był aktywny w polityce. Próbował nawet dostać się do parlamentu z ramienia Niemieckiej Partii Demokratycznej, której był współzałożycielem. Nie miał otrzymał jednak dostatecznego poparcia.

Po rezygnacji z polityki, Max Weber wrócił do nauczania na uniwersytecie. Prowadził zajęcia w Wiedniu i w Monachium, gdzie utworzył pierwszy w kraju instytut badający zagadnienia socjologiczne. Jego obecność na uczelni powodowała kontrowersje wśród części kadry akademickiej oraz studentów, nie podzielających poglądów Webera.

Max Weber zmarł 14 czerwca 1920 r. w Monachium na zapalenie płuc, prawdopodobnie będące skutkiem chorowania na hiszpankę. Po jego śmierci żona zebrała pozostawione notatki i stworzyła biografię, pozwalającą na uwiecznienie myśli Webera.

Żona Maxa Webera, Marianne, była jedną z pierwszych kobiet, studiujących (jako wolna słuchaczka) na uniwersytecie. Podobnie jak mąż, zajęła się socjologią i historią prawa, a ponadto walczyła o prawa kobiet. Zasiadała w parlamencie w Badenii, a w kolejnych latach stała na czele Federacji Niemieckich Organizacji Kobiecych. Para nie miała dzieci.

Max Weber - poglądy

Max Weber popierał:

• germanizację Polaków z Wielkiego Księstwa Poznańskiego, które zostało włączone do Prus, równocześnie był przeciwny napływowi Polaków na tereny Związku Niemieckiego; badanie tego zjawiska sprawiło, że Weber zyskał renomę w środowisku socjologów;
• sekularyzację państwa;
• powszechne prawo do głosowania i demokratyzację państwa;
• reformy konstytucyjną i stworzenia Konstytucji Weimarskiej, która polegała na utworzeniu funkcji prezydenta (na równi z administracją państwową), wybranego przez naród, uprzywilejowanego dodatkowymi kompetencjami w razie niezwykłych sytuacji (zostało to później wykorzystane przez Adolfa Hitlera);
• antypozytywizm;
• determinizm historyczny;
• racjonalizm rozumiany jako kalkulację zysków względem kosztów w ujęciu indywidualnym, biurokrację oraz racjonalne postrzeganie rzeczywistości.

Początkowo był zwolennikiem polityki wojennej i zapędów nacjonalistycznych, ale wraz z trwaniem I wojny światowej zmienił zdanie i stał się zdecydowanym przeciwnikiem.

Nie popierał również:

• wojny podwodnej;
• rewolucji listopadowej w Niemczech;
• ratyfikacji traktatu wersalskiego;
• aneksji Belgii;
• katolicyzmu i judaizmu, gdyż nie według niego nie pasują do mentalności niemieckiej;
• podchodzeniu do problemów ekonomii przez pryzmat psychologii.

Max Weber - socjologia

Max Weber jest uważany za jednego z trzech ojców socjologii - obok Karola Marksa i Émila Durkheima. Zajmował się socjologią religii, polityki, ekonomii, a także etyką (m.in. w polityce), biurokracją. Stworzył podział na typy
panowania politycznego: tradycyjne, charyzmatyczne i legalne.

Max Weber zajmował się przypadkami jednostek na tle kultury. Mniej interesowały go zbiorowości. Był zwolennikiem socjologii rozumiejącej, gdzie odróżnił zachowania człowieka od działań społecznych.

Weber jest autorem modelu typów idealnych, wśród których można wyróżnić: typy panowania, biurokracji, wspólnoty religijnej. Jego zdaniem to jednostki mają wpływ na zbiorowość, a nie na odwrót. Takie podejście nosi nazwę metodologicznego indywidualizmu.
Weber Stworzył także trójdzielną stratyfikację społeczną, która polega na podziale społeczeństwa pod kątem klasy społecznej, stanu i partii politycznej.

Max Weber - książki

• "Etyka protestancka a duch kapitalizmu" ("Die protestantische Ethik und der Geist des Kapitalismus");
• "Etyka gospodarcza religii światowych: starożytny judaizm" ("Die Wirtschaftsethik der Weltreligionen. Das antike Judentum");
• "Etyka gospodarcza religii światowych: hinduizm i buddyzm" ("Die Wirtschaftsethik der Weltreligionen. Hinduismus und Buddhismus");
• "Etyka gospodarcza religii światowych: taoizm i konfucjanizm" ("Die Wirtschaftsethik der Weltreligionen. Konfuzianismus und Taoismus");
• "Gospodarka i społeczeństwo" ("Wirtschaft und Gesellschaft") - ostatnie dzieło filozofa, dokończone i opublikowane po jego śmierci przez żonę, Marianne;
• raport dotyczący socjologii prasy, w którym dochodzi do wniosku, że modele medialne różnią się w zależności od kraju, gdyż oczekiwania czytelników są inne; według Webera to ludzie kształtują media, a nie na odwrót;
• "Die Entwicklung des Solidarhaftprinzips und des Sondervermögens der offenen Handelsgesellschaft aus den Haushalts- und Gewerbegemeinschaften in den italienischen Städten" - praca doktorska Webera, zawarta później w dziele "Zur Geschichte der Handelsgesellschaften im Mittelalter";
• "Die römische Agrargeschichte in ihrer Bedeutung für das Staats- und Privatrecht" - dzięki tej pracy, Weber otrzymał habilitację;
• "Der Nationalstaat und die Volkswirtschaftspolitik" - praca badawcza, w której pisał o napływie Polaków do Związku Niemieckiego.