Maria Pawlikowska-Jasnorzewska

Pawlikowska-Jasnorzewska Maria, z Kossaków, 1° voto Bzowska, 2° voto Pawlikowska, 3° voto Jasnorzewska.

Poetka i dramatopisarka. Córka Wojciecha, wnuczka Juliana Kossaka.

Uzyskała staranne wykształcenie w zakresie nauki domowej. Sympatyzowała z kręgiem poetyckim Skamandra. Odbyła liczne podróże, m.in. do Francji, Turcji, Afryki. W 1935 roku otrzymała Złoty Wawrzyn Polskiej Akademii Literatury. We wrześniu 1939 wyjechała z Polski przez Rumunię i Francję do Wielkiej Brytanii wraz z mężem, oficerem lotnictwa. Zmarła na raka w Manchesterze, niedługo po zakończeniu wojny.

Była trzy razy zamężna - w 1915 roku poślubiła porucznika armii austriackiej Władysława Bzowskiego. Małżeństwo unieważniono w 1919 roku. W tym samym roku poślubiła Jana Gwelberta Henryka Pawlikowskiego - taternika i pisarza. Rozwód nastąpił po dziesięciu latach. Na przełomie dekad romansowała z portugalskim poetą Jose Manuelem Sarmento. W 1931 roku przyjęła oświadczyny Jerzego Jasnorzewskiego.

Cieszy się renomą jednej z najwybitniejszych poetek w dziejach literatury polskiej.

Debiutowała zbiorem Niebieskie migdały (1922), następnie opublikowała tomiki: Różowa magia (1924), Pocałunki (1926), Dansing i Wachlarz (1927), Cisza leśna (1928), Paryż (1929), Profil białej damy (1930), Surowy jedwab (1932), Śpiąca załoga (1933), Balet powojów (1935), Krystalizacja (1937), Szkicownik poetycki (1939).

Podejmowała tematykę związaną z miłością, przemijaniem i śmiercią oraz prawami natury, wypracowując klarowną i wyrazistą formę poezji lirycznej. W ostatnich tomikach, wydanych w Anglii, dominuje postawa katastrofizmu i pesymizmu: Róża i lasy płonące (Londyn 1940), Gołąb ofiarny (Londyn 1941), pośmiertne Ostatnie utwory (Londyn 1956).

Pośród dramatów na uwagę zasługują m.in. Mrówki (wystawione w 1936) i groteskowa antyhitlerowska Baba-Dziwo (wystawiona w 1938, druk w "Dialogu" 1966). Wspólnie z Witkacym napisała zaginiony dramat Koniec świata.