Literatura a religia – wyzwania epoki świeckiej. Tom II. Literatura polska po 1945 r. – kierunki, idiomy, paradygmaty

Dwutomowa publikacja: Literatura a religia – wyzwania epoki świeckiej to pierwsze w języku polskim kompendium wiedzy z zakresu badań nad relacją „literatura a religia” na miarę humanistyki XXI wieku. O jego randze decyduje międzynarodowy i różnorodny zespół, w którym znaleźli się najwybitniejsi badacze związków literatury i religii, a także światowej sławy myśliciele, zajmujący się konsekwencjami procesów „odczarowania”. Temu pionierskiemu projektowi patronuje Charles Taylor, którego monumentalne studium A Secular Age („Epoka świecka”) zrewolucjonizowało studia nad religią w XX i XXI wieku, wykazując, że modernizacja nie eliminuje religii, a świeckość wynika z opcjonalności religijnych światopoglądów, a nie z ich anachronizmu.

Na drugi tom (historycznoliteracki) składają się artykuły o wybranych pisarzach polskich tworzących po 1945 roku, których twórczość wyznacza punkty orientacyjne na literackiej mapie wiary i niewiary. Pojawiają się tu autorzy odżegnujący się od religii (Gombrowicz, Lem, Szymborska), spierający się z ortodoksją (Miłosz), żarliwi katolicy (ksiądz Twardowski i Brandstaetter), ale także ci, którzy wymykają się prostej alternatywie: wierzący/niewierzący (Barańczak, Herbert, Pankowski). Całość tworzy fascynującą panoramę polskiej literatury tworzonej w cieniu Auschwitz i Kołymy. Książka jest adresowana do humanistów reprezentujących różne dyscypliny (literaturoznawstwo, religioznawstwo, filozofię religii, socjologię religii), których interesuje wszechstronne i wolne od uprzedzeń ujęcie obecności religii w kulturze współczesnej.

To pierwsze tego rodzaju, wszechstronne i interdyscyplinarne ujęcie obecności religii w kulturze, łączące tradycję badań nad związkami literatury i religii z perspektywą współczesnej humanistyki po tzw. „zwrocie etycznym” i „zwrocie postsekularnym”. Publikacja powinna mieć pierwszorzędne znaczenie nie tylko dla badań humanistycznych – wypracowana przez autorów formuła badawcza jest bowiem otwarta na rzeczywistość społeczną i palące problemy współczesności.

Prof. Joanna Zach