Księga początku

Księga jest ciągiem krótkich utworów prozą, często bliskich poezji. Powstała z prywatnych notatek, w których autorka spisywała myśli, refleksje i uczucia, jakich doznawała po urodzeniu córki. Jej pierwsza część ukazała się wcześniej pod tytułem Domino. Traktat o narodzinach i przyniosła autorce nagrodę Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek.

Nasiłowska opowiada o cudzie narodzin w sposób daleki od stereotypów i przyzwyczajeń. Nie waha się przed użyciem środków naturalistycznych. Opisuje poród w całej jego brutalności. Przywołuje ból i strach, ale także szczęście i uniesienie, które towarzyszą urodzeniu dziecka. Mówi o budzącej się w kobiecie świadomości zmiany, która dokonuje się w jej życiu, o fizjologii, wspólnej dla wszystkich kobiet, a jednocześnie tak indywidualnej. Ukazuje stopniową akceptację nowej roli, coraz mocniejszą więź łączącą matkę z dzieckiem. Nadaje równocześnie indywidualnemu przeżyciu wymiar uniwersalny poprzez umieszczenie go w rozmaitych kontekstach: filozoficznym, kulturowym, literackim, społecznym. Opisuję doświadczenie kluczowe dla egzystencji i uniwersalne. To, co robię, przypomina trochę analizy filozoficzne, choć posługuję się konkretami i własnym "ja" - tak autorka sama określa charakter swoich zapisków.

Zarówno forma, którą posłużyła się Anna Nasiłowska, jak i umiejętne połączenie opisu indywidualnego doświadczenia z rozległą panoramą kulturową i społeczną sprawiają, że ta fascynująca, poetycka opowieść o początku życia jest utworem wyjątkowym na tle współczesnej polskiej literatury. To książka - pisała Julia Hartwig - która chce powiedzieć o tym początku możliwie całą prawdę, do jakiej zdolna jest literatura.

Autorka podjęła temat zaskakująco rzadko pojawiający się w literaturze polskiej, także współczesnej - poród i pierwsze wspólne tygodnie matki i dziecka. Utrwaliła w formie drobnych utworów swoje przemyślenia i odczucia związane z narodzinami córki. Powstała proza częściowo poetycka, częściowo naturalistyczna, o narracji nierzadko przechodzącej w bezpośredni ton zwierzenia. Wyłania się z niej niesielankowy obraz macierzyństwa, skomplikowanego związku matki i dziecka, zmagań kobiety z rozbieżnymi uczuciami wobec maleństwa i z reakcjami własnego ciała na wstrząs jakim był moment jego narodzin. Poród wydaje się tu czymś wbrew naturze ludzkiej, przynosi bowiem ból, cierpienie i niechęć do własnego ciała.
Paradoksalnie jednak książka obrazująca drogę wewnętrzną matki od gniewu, związanego z poczuciem dewastacji własnego ciała do pełnej ciepła akceptacji córeczki, jest pochwałą macierzyństwa i ukazuje triumf woli życia nad śmiercią i nicością, z której nowe istnienie zdołało się wyrwać.