Kompleks Portnoya - Philip Roth

Nie chcielibyśmy tutaj uprawiać przesadnie taniej psychologii, ale zdaje się, że 20-letni Tyree S. Carter może cierpieć na zdiagnozowany przez Philipa Rotha "kompleks Portnoya". Ten wymyślony przez pisarza termin oznacza zaburzenie, w którym silne opory moralne pozostają w ciągłym konflikcie z perwersyjnymi pragnieniami seksualnymi ("Występują liczne akty ekshibicjonizmu, voyeuryzmu, fetyszyzmu, autoerotyzmu i oralnych stosunków płciowych").
Powieść jest słynnym wyznaniem Alexandra Portnoya, który kieruje się w życiu nieposkromioną seksualnością, nie mogąc się zarazem uwolnić od bagażu dzieciństwa. Aleks Portnoy, znerwicowany młody człowiek, ucieka od wszystkiego, co go ukształtowało - od ograniczeń, jakie niesie wychowanie w mieszczańskiej rodzinie żydowskiej, od obowiązujących zasad moralnych, od władzy ojca.
"Kompleks Portnoya" ukazał się w Stanach Zjednoczonych jeszcze w latach sześćdziesiątych XX wieku. Było to wówczas głośne wydarzenie literackie, które już na trwałe wpisało się w historię współczesnej literatury amerykańskiej. Ta przełomowa powieść obyczajowa rozprawia się za jednym zamachem z tabu seksu i jedzenia w moralności mieszczańskiej, dominacją religii i matki w kulturze żydowskiej, mitem ojca i psychoanalizy.