Joachim Lelewel

Joachim Lelewel to polski historyk, kartograf, profesor uniwersytecki i działacz niepodległościowy w czasie zaborów. Brał udział w organizacji Powstania Listopadowego.

Joachim Lelewel – biografia

Joachim Lelewel przyszedł na świat 22 marca 1786 roku w Warszawie. Rodzina jego ojca należała do spolonizowanej szlachty pruskiej. Ojciec Joachima, Karol Maurycy Lelewel, natomiast prawnikiem, a między 1778 a 1794 rokiem skarbnikiem Komisji Edukacji Narodowej.

W 1801 roku Joachim Lelewel rozpoczął naukę w warszawskiej szkole prowadzonej przez pijarów, a trzy lata później studia pedagogiczne na Uniwersytecie w Wilnie. Studiował jako stypendysta i kandydat do stanu nauczycielskiego, ale poza przedmiotami pedagogicznymi uczęszczał na dodatkowe, z zakresu prawa historii, kartografii, geografii, geometrii, fizyki, rysunku i numizmatyki. Poza tym Joachim Lelewel uczył się języków klasycznych i nowożytnych.

Po ukończeniu nauki na uniwersytecie pracował jako nauczyciel historii w Liceum Krzemienieckim, a następnie w bibliotekach w Krzemieńcu i Porycku, gdzie przeprowadzał badania naukowe i gromadził materiały związane ze średniowieczną historią Polski.

Poza tym Joachim Lelewel w 1811 roku pracował w Ministerium Spraw Wewnętrznych Księstwa Warszawskiego. Był wykładowcą na Uniwersytecie Wileńskim i Uniwersytecie Warszawskim, a jego wykłady cieszyły się dużą popularnością. Od 1818 roku Joachim Lelewel pełnił funkcję kustosza zbiorów Biblioteki Głównej Uniwersytetu Warszawskiego.

W latach 1815-1824 Lelewel poświęcił się pracy naukowej, podczas której napisał ponad 60 rozpraw o tematyce historycznej. W 1829 roku wszedł do Sejmu Królestwa Polskiego jako poseł powiatu żelechowskiego, pozostając w grupie opozycyjnej. W czasie Powstania Listopadowego był członkiem Rady Administracyjnej, a potem także Rządu Narodowego. Upadek powstania zmusił go do ucieczki do Francji.

Na uchodźstwie nasiliła się działalność patriotyczna Joachima Lelewela. Przewodniczył Komitetowi Narodu Polskiego i głosił odezwy do innych narodów o solidarność i poparcie dla dążeń niepodległościowych Polaków. Pod wpływem nacisków ze strony rosyjskiej Joachim Lelewel i inni działacze KNP zostali usunięci z Paryża, a potem także z terytorium Francji. Wobec tych wydarzeń Lelewel udał się w pieszą podróż z Tours ku granicy belgijskiej, która stała się manifestem i odbiła się szerokim echem wśród opinii publicznej. Osiadł w Brukseli, gdzie nadal działał, między innymi w Komitecie Młodej Polski.

W ostatnich latach żył w samotności i ubóstwie. Dopiero pod koniec maja 1861 roku został przewieziony przez przyjaciół do Paryża, gdzie po ciężkiej chorobie zmarł 29 maja tego samego roku. Został pochowany na cmentarzu Montmartre, ale w 1929 roku ciało Lelewela zostało przeniesione do Wilna i złożone na cmentarzu na Rossie.

Joachim Lelewel – ciekawostki

• Joachim Lelewel był masonem. Po nasileniu carskich represji postanowił wstąpić do Towarzystwa Patriotycznego, a także właśnie do Wolnomularstwa Narodowego.
• Dziadek Joachima Lelewela, Henryk Loelhoeffel von Lowensprung był nadwornym lekarzem króla Augusta II Sasa.
• Jednym ze słuchaczy wykładów Joachima Lelewela na Uniwersytecie Wileńskim był Adam Mickiewicz.

Joachim Lelewel – książki

Joachim Lelewel jest autorem wielu rozpraw i artykułów dotyczących historii Polski. Wśród nich znajduje się dwudziestotomowa seria pism "Polska, dzieje i rzeczy jej rozpatrywane", publikowana w latach 1851-1868.

Do najważniejszych dzieł Joachima Lelewela zaliczyć można także opublikowaną w pięciu tomach historię wiedzy geograficznej średniowiecza, w której znalazło się 50 map narysowanych ręcznie przez niego samego.

W sumie powstało kilkadziesiąt dzieł Lelewela napisanych po polsku, niemiecku i francusku.