Jerzy Grotowski

Reżyser teatralny, praktyk i teoretyk kultury.

Wraz z Ludwikiem Flaszenem objął w 1959 roku Teatr 13 Rzędów w Opolu i przekształcił go w Teatr Laboratorium, w którym ucieleśnił ideę „teatru ubogiego”. Idea ta kładła nacisk na zasadniczy element każdego wydarzenia teatralnego: zintensyfikowaną obecność aktorów i widzów we wspólnej przestrzeni – kształtowanej do każdego przedstawienia na nowo. Teatr Laboratorium, kierowany przez Grotowskiego i Flaszena, nie był teatrem w tradycyjnym sensie, lecz instytutem ukierunkowanym na badanie sztuki teatralnej, a zwłaszcza sztuki aktora.

W latach 70. Grotowski swoimi projektami parateatralnymi poszerzał granice teatru. W prowadzonych wówczas działaniach podział na aktorów i widzów ulegał zatarciu, powstawał zaś wspólny obszar spotkania – dziedzina kultury czynnej. Głównym elementem tego etapu prac było badanie warunków, w których człowiek działa prawdziwie i z całkowitym oddaniem – osiągając pełnię indywidualnego potencjału ludzkiego i twórczego.

Pod koniec lat 70. Grotowski badał techniki rytualne wywodzące się z różnych tradycji źródłowych. W ramach prowadzonego przez siebie projektu Teatr Źródeł, realizowanego z międzynarodową grupą uczestników z „różnych kontynentów, kultur i tradycji”, pragnął zgłębiać działania, które „przywracają nas, żródłom życia, bezpośredniej, pierwszej jakby percepcji, organicznemu, źródłowemu doznawaniu życia, istnienia, obecności”. Dzięki temu podejściu Grotowski stał się jednym z prekursorów rozpoznających punkty przecięcia teatru i antropologii.

Od 1986 roku do swej śmierci Grotowski poświęcił się poszukiwaniom określanym mianem „Sztuka jako wehikuł”. Skupiają się one na działaniach powiązanych z bardzo starymi pieśniami, które pełniły funkcje rytualne i mogą wywierać bezpośredni wpływ na – jak ujął to Grotowski – głowę, serce i ciało działających, z pieśniami, które umożliwić mogą przejście od energii witalnej do energii bardziej subtelnej.