Jean-Paul Sartre

Filozof, pisarz, krytyk literacki.

Jego pierwsze prace filozoficzne (L'Imagination, 1936, i L'Imaginaire, 1940) poświęcone są fenomenologicznej analizie wyobraźni i wyobrażenia. Swoją koncepcję człowieka wykłada najpierw w powieści Mdłości (1938), a następnie w fundamentalnym dziele filozoficznym L'Etre et le Néant (1943).

Wraz z między innymi Maurice'em Merleau-Pontym i Albertem Camusem współtworzy francuski odłam egzystencjalizmu. W 1946 ogłasza L'Existentialisme est un humanisme. Do późniejszych prac filozoficznych należy odwołująca się do marksizmu Critique de la raison dialectique (1960). Sartre jest też autorem cyklu powieściowego Drogi wolności (1945-1949), wielu dramatów i autobiograficznego utworu Słowa (1963).

Jako krytyk i publicysta zajmował się również literaturą - eseje zbierane w kolejnych tomach Situations, a także osobne studia poświęcone Baudelaire'owi i Genetowi. Ostatnie lata życia Sartre poświęcił Flaubertowi, pisząc i publikując kolejne tomy L'Idiot de la famille (tom pierwszy w 1972).

Monumentalna biografia pisarza miała ująć jego życie zarazem w perspektywie jednostkowej, jak i historycznej. Dwa pierwsze tomy zawierają więc opis jednostkowych doświadczeń Flauberta - jego nerwicy i rozmaitych przypadłości duchowych, z których wyrasta jego pisarstwo. Tom trzeci przynosi próbę konfrontacji tych doświadczeń ze światem historycznym. (Stąd właśnie pochodzi Nerwica i zaprogramowanie Flauberta: Drugie Cesarstwo stanowiąca trzon polskiego wyboru z całego dzieła.)

W ostatnim z zaplanowanych tomów Sartre zamierzał odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób nerwica oraz twórcza spontaniczność pojednały się w osobowości dorosłego Flauberta, pozwalając mu napisać Paniš Bovary. Ale był to jedynie szkic projektu. Nie dane mu było zrealizować go w całości.

Na końcu polskiego wyboru czytelnik znajdzie notatki z bardzo jeszcze impresjonistycznej lektury powieści oraz innych pism Flauberta, plany, tematy przyszłych rozważań, fragmentaryczne analizy. Są to dokumenty wstępnej pracy, z lat 1971 i 1972, nad książką, która miała domknąć monumentalny projekt Idioty w rodzinie.