Jak walczyć z atopowym zapaleniem skóry. Poradnik dla rodziców i opiekunów „atopików”

1. Czym jest atopowe zapalenie skóry?

Atopowe zapalenie skóry (AZS) to zwykle zmiany skórne w postaci grudkowej, czerwonej, swędzącej wysypki, z pojawiającym się często wysiękiem i strupkami na suchej, łuszczącej się skórze. Lokalizacja zmian zależy od wieku dziecka. Często zmiany zaczynają się na policzkach, szyi, obejmują stopniowo owłosioną skórę gło­wy, różne części kończyn, a następnie atakują tułów. Dziecko zaczyna się drapać, skóra dotkliwie je swędzi. Często maluch jest niespokojny, gorzej śpi. U niektórych dzieci mogą także wystąpić zaczerwienienie powiek lub zmiany w okolicy ust. Wi­doczne są również cienie pod oczami. Objawy pojawiają się najczęściej w 2. miesiącu życia, choć bywa, że w 1. lub 3. – reguły nie ma. Późniejsze wystąpienie AZS wiąże się zwykle ze zmianą diety u dziecka.

Mimo stopniowego zanikania objawów AZS bardzo rzadko się zdarza, aby ustąpiły one przed 2. rokiem życia. U niektórych dzieci utrzymują się one nawet do 5 lat lub dłużej, czasem występują także w wieku dojrzałym[1]. AZS jest chorobą przewlekłą, o różnym stopniu nasilenia zmian skórnych, która w opinii niektó­rych badaczy szybciej mija u chłopców, ponieważ ich skóra jest nieco grubsza niż dziewczynek. Z badań dorosłych atopików wynika, że większość z nich to przed­stawicielki płci pięknej. Niezależnie jednak od płci choroba ta – ze względu na swój psychosomatyczny charakter – potrafi uprzykrzyć życie człowiekowi w najmniej odpowiednim momencie. Bywają chwile, w których objawy AZS są bardzo dotkliwe. AZS często współwystępuje z astmą i alergicznym nieżytem nosa – stąd też pojęcie triady alergicznej[2]. W Polsce wyniki badań wskazują, że na atopowe zapalenie skóry choruje 4,7% dzieci w wieku 3–18 lat i 1,4% dorosłych[3].


2. Skąd się bierze AZS?[4]

Atopowe zapalenie skóry jest chorobą, której przyczyny nie są do końca rozpo­znane. Ważną rolę w rozwoju tego schorzenia odgrywają predyspozycje genetycz­ne, m.in. alergia/atopia, w wyniku których człowiek może mieć suchą skórę, słabo chroniącą przed czynnikami zewnętrznymi. Czynniki te zazwyczaj współistnieją u osoby z AZS, ale tylko jeden z nich może odpowiadać za zmiany skórne. Badania wykazują, że dzieci częściej dziedziczą tę chorobę po matce niż po ojcu. Ważna jest informacja, że jeśli oboje rodzice mają skłonność do AZS, to u dziecka ryzyko pojawienia się tej choroby wynosi aż 70%[5]. Ponadto schorzenie nasilają czynniki środowiskowe, takie jak: roztocze kurzu domowego, zanieczyszczenie przyrody, detergenty, kosmetyki, dym tytoniowy, pokarmy. Niemałą rolę w zaostrzeniu dole­gliwości odgrywają też emocje.

W celu potwierdzenia tezy o negatywnym wpływie środowiska można przytoczyć prace hiszpańskich naukowców, którzy po przebadaniu 28 tys. dzieci stwierdzili, że AZS częściej dotyka osób mieszkających w wilgotnym klimacie, gdzie opady deszczu są dość znaczne. W państwach, w których jest dużo słońca i panuje wysoka temperatura, ryzyko zachorowania na AZS znacznie maleje[6].

3. Objawy

Początkowo jest to najczęściej „[…] grudkowa, łuszcząca się, swędząca wy­sypka na zaczerwienionych policzkach, która stopniowo obejmuje całą buzię, przechodzi w zgięcia łokci i kolan”[7], rozprzestrzeniając się na inne okolice skóry. Dziecko może się drapać, czasem nawet do krwi, ponieważ zmiany skórne bardzo je swędzą. Należy wtedy pamiętać o częstym obcinaniu paznokci lub/i zakładaniu atopikowi rękawiczek na noc. Rodzicom może się wydawać, że maluszek jest bardzo nerwowy albo nadpobudliwy. Zwykle jest to jednak objaw choroby i mija wraz z zanikaniem zmian skórnych.

Zmiany te zaostrzane są także często przez ślinę, szczególnie w okresie ząb­kowania, kiedy to niemowlak wkłada paluszki do buzi i przenosi ślinę na bródkę, policzki i rączki. Co prawda, nie ma sposobu, aby temu zapobiec, ale można częściej osuszać te miejsca i starać się, aby jak najrzadziej były wilgotne. Gdy są suche, należy je smarować balsamem dla atopików bądź maścią przepisaną przez alergologa lub dermatologa. Niestety, zmiany te są jednymi z trudniejszych do wyleczenia ze względu na ciągłe powracanie. W leczeniu jednak po­magają różnego rodzaju preparaty natłuszczająco-nawilżające dostępne w aptece oraz oliwka dla dzieci.






        [1] Por. M. Szczypiorska-Mutor, E. Sawicka, AZS – swędzące uczulenie, „Dziecko” 2009, nr 9, s. 18–21.



        [2] P. Kuna, P. Górski, Atopowe zapalenie skóry (AZS), http://www.jakowicki.pl/doc/Atopowe_zapalenie_skory_3.pdf, dostęp: lipiec 2010.



        [3] Tamże.



        [4] Przyczynom pojawienia się AZS została poświęcona część piątego zeszytu czasopisma „Po­stępy Dermatologii i Alergologii” (2006).



        [5] P. Kuna, P. Górski, Atopowe zapalenie..., dz. cyt.



        [6] . Kozłowska, Przygotowanie informacji dotyczących występowania AZS, „Twoje Dziecko” 2009, nr 4, s. 60.



        [7] M. Kotowska, Informacje dotyczące objawów AZS, „Dziecko” 2009, nr 3, s. 18.