Ingmar Bergman

Wybitny szwedzki reżyser filmowy i teatralny, scenarzysta i pisarz. Przyszły reżyser studiował w Sztokholmie literaturę i historię, ale interesował się przede wszystkim teatrem. Grywał w studenckich przedstawieniach, pisał sztuki. Po dyplomie zatrudnił się w jednym z sztokholmskich teatrów jako praktykant i asystent reżysera.

Jako reżyser teatralny zadebiutował w teatrze miejskim w Helsingborgu na południu Szwecji w 1944 roku, gdzie wyreżyserował Makbeta Szekspira. Od 1946 był głównym reżyserem Staadsteatern w Goeteborgu - reżyserował tam m.in. Kaligulę Camusa (1946) i Tramwaj zwany pożądaniem Williamsa (1949).

Później pracował jako dyrektor Staadsteatern w Malmoe (1954-1963). Kiedy był dyrektorem teatru dramatycznego w Sztokholmie (1963-1966), reżyserował głośne spektakle Hedda Gabler Ibsena (1964), Szkoła żon Moliera (1966), Woyzeck Buechnera (1969), Wieczór Trzech Króli Szekspira (1975). Tam właśnie poznał aktorów, którzy grali potem w jego najgłośniejszych filmach, m.in. Gunnel Lindblom, Maxa von Sydowa, Ingrid Thulin oraz Bibi Andersson.

Karierę reżysera filmowego rozpoczął w 1945 r. filmem Kryzys, a międzynarodowe uznanie i sławę zdobył w 1955 r. na festiwalu w Cannes Uśmiechem nocy, za który otrzymał nagrodę specjalną. Swoją pozycję potwierdził dwa lata później zdobywając na tym samym festiwalu nagrodę jury za Siódmą pieczęć (razem z Człowiekiem z marmuru Andrzeja Wajdy).

W latach 70. Bergman został oskarżony o oszustwa podatkowe. Reżyser musiał uciekać ze Szwecji, by uniknąć więzienia. Przez kilka lat mieszkał w Niemczech. Na początku lat 80. zarzuty oddalono i Bergman mógł wrócić do ojczyzny.

Za najlepsze dzieło filmowe Bergmana uważany jest epicki obraz Fanny i Aleksander, nakręcony po powrocie do Szwecji w 1982 r. i nagrodzony czterema Oscarami.

Inne filmy Bergmana, które zyskały uznanie milionów widzów na całym świecie, to Tam, gdzie rosną poziomki (1957), Źródło (1960), Milczenie (1963), Szepty i krzyki (1973), Jesienna sonata (1978).

Był filmowcem niezwykle płodnym, szczególnie jeżeli weźmie się pod uwagę ciężar gatunkowy jego dzieł. Bywało, że wprowadzał na ekrany po dwa filmy rocznie. Tematy, z którymi zmagał się Bergman, były trudne: milczenie i nieobecność Boga, egzystencjalna samotność człowieka w świecie, niemożność porozumienia z innymi, zagadka śmierci i cierpienia, emocjonalne piekło patologicznych relacji między bliskimi osobami, wina i pokuta, desperackie poszukiwanie sensu i usprawiedliwienia ludzkiego bytu.

„Nie oglądam moich filmów zbyt często. Staję się wtedy płaczliwy i smutny” - wyznał Bergman.

W 2003 roku powstał ostatni film reżysera pokazywany w szwedzkiej telewizji – „Sarabanda”.

Rok później reżyser oświadczył, że przechodzi na emeryturę. Przyznał jednak, że najbardziej będzie mu brakowało pracy z aktorami. „Nie zdawałem sobie sprawy, że mogę tak bardzo za nimi tęsknić” - powiedział.

Bergman był pięciokrotnie żonaty, miał dziewięcioro dzieci. Jego ostatnia żona, aktorka Ingrid Bergman, zmarła w maju 1995 roku.

Reżyser otrzymał kilkanaście nagród na międzynarodowych festiwalach filmowych, m.in. Złotego Niedźwiedzia za Tam, gdzie rosną poziomki (1958), nagrodę specjalną MFF w Wenecji za Twarz (1959), Złoty Glob za Jesienną Sonatę (1979) oraz Złoty Glob i Cezara za Fanny i Aleksandra (1984). W 1971 roku otrzymał w Wenecji Złote Lwy za całokształt twórczości, a w 1988 r. - nagrodę Felixa za życiowy dorobek.