Herbert Spencer

Herbert Spencer to angielski filozof, antropolog i socjolog, jeden z najwybitniejszych naukowców epoki wiktoriańskiej.

Herbert Spencer – biografia

Herbert Spencer urodził się 27 kwietnia 1820 roku w Derby, w środkowej Anglii. Nauki pobierał od swojego ojca, który prowadził własną szkołę opartą na progresywnych metodach nauczania opracowanych przez Jana Henryka Pestalozziego. Duży wpływ na edukację Herberta Spencera miało również stowarzyszenie Derby Philosophical Society, które wprowadziło go w świat predarwinowskich teorii ewolucji biologicznej, a także jego wuj wykładający mu matematykę, fizykę i łacinę z nadzieją na podjęcie przez Spencera studiów na Uniwersytecie Cambridge.

Herbert Spencer ostatecznie nie poszedł na studia. Zanim też wydał pierwsze publikacje filozoficzne, pracował jako technik podczas budowy kolei i pisywał dla lokalnych czasopism o nonkonformistycznych poglądach względem religii oraz polityki. Między 1848 a 1853 rokiem był redaktorem magazynu „The Economist”. Pierwsza książka Herberta Spencera „Social Statics” ukazała się w 1851 roku. Pracą naukową zajął się po otrzymaniu po wuju spadku, który stał się jego zabezpieczeniem materialnym.

Wychowany w duchu nonkonformizmu Herbert Spencer nigdy nie podjął pracy na uniwersytecie, sprzeciwiając się programom akademickim. Przeszedł również kilka załamań nerwowych.

Herbert Spencer zmarł 8 grudnia 1903 roku.

Herbert Spencer – socjologia

Herbert Spencer zajmował się zagadnieniami związanymi z naukami społecznymi. Popierał organicyzm, który zakłada, że społeczeństwo jest żywym organizmem, a jego członkowie składają się w jedno ciało. Ewolucjonizm Herberta Spencera w ujęciu społecznym odnosił się natomiast do idei, która obrazuje rozwój społeczeństwa od najbardziej pierwotnych do najbardziej rozwiniętych form. Filozof wprowadził do kanonu pojęcia takie jak instytucja, funkcja i system, a także spopularyzował hasła: organizacja, społeczeństwo przemysłowe i struktura społeczna.

Herbert Spencer jest autorem filozoficznej teorii ewolucji. Ustalił cztery poziomy rzeczywistości, na których ta ewolucja przebiega: nieorganiczny, organiczny, nadorganiczny, czyli społeczeństwo, jak również jego wytwory (kultura). Herbert Spencer twierdził, że prawo ewolucji to prawo powszechne tłumaczące kształtowanie się społeczeństw, umysłów czy planet.

Herbert Spencer – poglądy pedagogiczne

W swoich pracach Herbert Spencer przedstawiał poglądy pedagogiczne dotyczące metod nauczania i wychowywania dzieci. Jego zdaniem w edukacji najważniejsze było samokształcenie, obserwacje własne uczniów, a także nauczanie według zasady od ogółu do szczegółu.

Herbert Spencer cenił przedmioty, które przekładają się realnie na funkcjonowanie jednostek i całych społeczeństw. Cenił fizjologię jako podstawę do poznania własnego organizmu i zapobiegania chorobom, nauki ścisłe jako rządzące światem przyrody, psychologię i pedagogikę potrzebne do wychowania potomstwa, a także historię mającą przygotować do pełnienia funkcji obywatela.

Metody wychowawcze, którym hołdował Herbert Spencer to uczenie dzieci zasad według systemu realnych kar. Za pięć najważniejszych cech charakteru uznawał doskonałość, prawość, słuszność, życzliwość i wewnętrzną wolność.

Herbert Spencer – książki

Herbert Spencer jest autorem wielu publikacji naukowych odnoszących się do nauk społecznych. W polskim tłumaczeniu ukazało się dwanaście prac Spencera. Spośród nich warto wymienić „O wychowaniu umysłowym moralnym i fizycznym”, „Jednostka wobec państwa” czy „Pierwsze zasady”.

Poglądy Herberta Spencera stały się również przedmiotem rozważań wielu polskich naukowców i nauczycieli akademickich, między innymi Kamila Kaczmarka w książce „Herbert Spencer a problemy socjologii religii” (2007) czy Olgierda Góreckiego, który opracował książkę „Obrona państwa ograniczonego. Polityczno-prawna doktryna Herberta Spencera” (2013).