Fotografie z tłem - gdańszczanie po roku 1945

Reportaże Olgi Dębickiej układają się w fascynującą opowieść o mieszkańcach Gdańska - Polakach, Niemcach, przesiedleńcach ze Wschodu.

Opowieść ta często jest dramatyczna, wzruszająca, bolesna. Przybliża losy Niemców, którzy po wojnie musieli opuścić to miasto, i Polaków, którzy zamieszkali w ich dawnych domach, bo sami zostali wygnani ze swoich na Litwie, Wołyniu czy Białorusi.

Mówi też o gdańszczanach mieszkających tu od pokoleń - pomimo zakrętów historii i różnych przeciwności. Wśród bohaterów książki można zatem spotkać Charlottę Treder, żonę Helmuta Deglera, czyli Henryka Jabłońskiego, autora słynnej piosenki Pierwszy siwy włos, i Rosę Anders, dla której najsilniejszym gdańskim wspomnieniem jest smak kawy zbożowej "Kaffee Ma-Ma" z Malborka, a także dziadków Donalda Tuska oraz Łucję Toczyską, pamiętających Wolne Miasto Gdańsk, czasy wojny i późniejszą odbudowę miasta.

Można też poznać historię lwowskiego fotografa, który utrwalił na kliszy przeniesienie pomnika Jana Sobieskiego na Targ Drzewny w Gdańsku.

Bohaterowie książki przełamywali wstyd. Opowiadając o gwałcie matki i siostry na kupie węgla, o powołaniu młodszego brata do Wehrmachtu, o zwierzęcym upodleniu za drutami obozu koncentracyjnego, o głupich myślach w celi śmierci. O tym, jak ślubny welon długi na trzy i pół metra stał się całunem cmentarnym. Miałam ten wielki przywilej, że odważyli mi się zwierzyć z przeżyć często bardzo osobistych: wzruszających, bolesnych i skrycie szczęśliwych.

Olga Dębicka