Filozofia jako ćwiczenie duchowe

Ogromną większość prac historyków filozofii wypełnia relacjonowanie i wyjaśnianie materialnych treści poglądów i doktryn, czyli odpowiedzi filozofów na stawiane przez nich samych lub przez innych filozofów pytania. Rzadziej dochodzi do głosu zainteresowanie tym, co filozofowie mówili o naturze i celach uprawianych przez nich dociekań, przy okazji zaś i o sobie, zainteresowanie więc samym pojęciem filozofii. A pojęcie to niesie w sobie treści ważne i ciekawe, zmieniające się w ciągu swoich długich dziejów. W studiach składających się na niniejszy tom Pierre Hadot patrzy na starożytne pojęcie filozofii w sposób oryginalny. Biorąc pod uwagę nie tyle poznawcze, ile przede wszystkim etyczne składniki pojęcia, eksplikuje w sposób tak swoisty i odmienny od przyjętego, że warto może - po lekturze jego książki - poświęcić jeszcze chwilę refleksji właśnie niezwykłości i oryginalności tego, co przynosi. Wprowadzona przez Hadota kategoria ćwiczeń duchowych kieruje nas zasadniczo ku innym niż poznawcze treściom pojęcia
filozofii. Jako jego treść istotną ukazuje życie wewnętrzne filozofa w wymiarach nieidentycznych z tymi, jakie mają wysiłek poznawczy, badanie, dociekanie materialnej prawdy. "Uczenie się życia" i "uczenie się dialogu", "uczenie się śmierci" i "uczenie się czytania", "konwersja" i "metanoja" - oto istotne składniki owego specificum.