Ezop

Ezop jest bajkopisarzem pochodzącym ze starożytnej Grecji, nazywany twórcą bajki zwierzęcej.

Ezop – życiorys

Ezop (łac. Aesopus, gr. Aisopos) pochodził z Frygii w Azji Mniejszej, a data urodzin i śmierci greckiego bajkopisarza nie są dokładnie znane. Pierwsze wzmianki o Ezopie pochodzą z VI wieku p.n.e. Wtedy Herodot stworzył fikcyjną biografię. Zachowała się rzymska wersja, której tytuł brzmi Żywot Ezopa bajkopisarza (inna nazwa to Romans Ezopa). Według doniesień Herodota Ezop urodził się jako niewolnik Ksanthosa. Po wyzwoleniu został doradcą Samijczyków, a następnie Krezusa. Podczas wyprawy do Delf pokłócił się z kapłanami czczącymi Apolla, gdzie prawdopodobnie zmarł.

Ezop jest jednym z siedmiu mędrców greckich obok Biasa z Prieny, Solona, Pittakosa z Mityleny, Talesa z Miletu oraz Kleobulosa z Lindos.

Ezop – bajki

Ezop jako twórca bajki czerpał inspiracje z ustnej tradycji ludowej. Z tego względu język w pisanych przez niego utworach nacechowany jest rubasznością. Bajki były pisane prozą w dialekcie jońskim. W V w.p.n.e. były pierwszą lekturą szkolną. O popularności ezopowych bajek może świadczyć fakt, że nawet Sokrates według podań Platona przekształcał utwory Ezopa na wiersze.

Pojęcie bajki ezopowej odnosi się do założenia, według którego pisarz pod postacią zwierząt, ptaków i przedmiotów umieszczał różne charaktery ludzi. Stosunki panujące w świecie opisanym przez Ezopa miały odzwierciedlać niesprawiedliwość społeczną. Alegoryczne przedstawienie ludzi miało na celu wytknąć wady, ośmieszyć. Bajki posiadały także wymiar dydaktyczny.

Do czasów współczesnych nie zachował się ani jeden oryginał. Bajki Ezopa znamy dzięki ich przekształceniom na wiersze przez Kallimacha, Babriosa oraz Fedrusa. Podstawą większości tłumaczeń było opracowanie bajek przez Maksimosa Planudesa z XIV w.

Francuski bajkopisarz Jean de La Fontaine oraz rosyjski bajkopisarz Iwan Kryłow (obaj żyli w XVIII wieku) czerpali inspiracje z utworów Ezopa.

Na grunt polski bajki Ezopa przeniósł Biernat z Lublina (XIV-XV w.), a dla Ignacego Krasickiego (XVIII w.) utwory greckiego bajkopisarza były bardzo inspirujące do stworzenia alegorycznych postaci ukrytych pod maską zwierząt.

Do najsłynniejszych bajek napisanych przez Ezopa należą Wilk i czapla, Żółw i zając oraz Lew i mysz.

Z bajek Ezopa pochodzą cytaty powtarzane do dziś takie jak:

• Kto pod kim dołki kopie, ten sam w nie wpada;
• Kto z kim przystaje, takim się staje;
• Największy jest ból, gdy ranę zadają najbliżsi;
• Prawdziwych przyjaciół poznajemy w biedzie;
• Siostrą rozkoszy jest smutek;
• Zgoda buduje, nienawiść rujnuje;
• Lepiej biednie u siebie niż bogato u obcych.

Ezop – ciekawostki

• Z Ezopem wiąże się pojęcie języka ezopowego, czyli podanie treści w sposób zawoalowany. W Polsce stosowano taką praktykę pod zaborami oraz w czasach PRL-u, tak aby niektóre książki przeszły cenzurę.