Ewolucja teorii dedukcyjnej

To jedna z ostatnich prac hiszpańskiego filozofa, nieukończona i opublikowana po śmierci autora. Ortega próbuje w niej odpowiedzieć na pytanie, czym jest pojęcie zasady w ogólności, a dla Leibniza w szczególności. W tym celu sięga do całej tradycji filozoficznej – od Parmenidesa po czasy współczesne.

Jego analiza poszczególnych etapów rozwoju teorii dedukcji jest błyskotliwym, pełnym dygresji studium, napisanym żywo i z polemicznym zacięciem. Ataki na sensualizm Arystotelesa, naiwny empiryzm Euklidesa, pozostałości myśli przedkrytycznej u Kartezjusza czy Heideggerowskie pojecie bycia nie mają nic wspólnego z czysto akademickimi rozprawami czy fachowymi traktatami i mieszczą się w najlepszej tradycji eseju.