Doktor Glas

Pamiętnik młodego lekarza, prowadzącego na przełomie XIX i XX wieku praktykę w Sztokholmie. Glas pędzi samotnicze życie, wybierając postawę obserwatora i zachowując bierność. Rzadko spotyka się z przyjaciółmi, stroni także od kobiet. Z kart pamiętnika dowiadujemy się, że u podstaw tej decyzji leży tragedia pierwszej miłości. Precyzyjny świat Glasa rozpada się po wpływem pięknej żony pastora Gregoriusa. Pacjentka nieoczekiwanie prosi lekarza o fałszowanie wyników badań jej męża - tak by przestraszony stanem swego zdrowia mąż zaniechał z nią współżycia. Wyznaje, iż kocha innego, a pastor budzi w niej obrzydzenie. Doktor zafascynowany jej osobą - obiecuje pomoc. Glas sugeruje pastorowi oddzielenie sypialni, także wyjazd do kurortu motywując to słabością serca pacjenta. Gdy to jednak nie pomaga rozważa rozwiązanie radykalne - podanie zamiast leku "na serce" - cyjanku... To pierwszy plan powieści - fabularny, nie on jest jednak najważniejszy. Lekarz dostrzega względność etyki lekarskiej, wiary, moralności i praw.
Wspomina przypadki ze swej praktyki, kiedy sugerujac się moralnością i lękiem przed stróżami prawa - czynił w istocie Zło. Glas choć raz w życiu pragnie na Coś zdążyć - stać się użytecznym. Z wewnętrznego zagubienia ratuje go miłość do żony Gregoriusa - zdaje sobie jednak sprawę, że również miłość jest względna, a jego niechęć do pastora nie da się jasno uzasadnić. Zastanawia się, co uczyniłby gdyby gwałcona kobieta wzywała jego pomocy - zabiłby napastnika czy też próbowałby perswadować. Dochodzi do wniosku, że często u podstaw związków leżą takie przypadki. Zabijając napastnika - paradoksalnie przeciwstawiłby się społecznemu przyzwoleniu.

Świat Glasowi jawi się jako mieszaniną głupoty, iluzji, masek i póz - gdzie obowiązuje bezustanne udawnie kogoś innego. Nawet filozofowie i artyści mówią słowa, które ktoś inny, w podobnych okolicznościach powiedział. Sto lat temu książka ta wywołała burzę każde kolejne tłumaczenie, a przetłumaczono ją na osiem języków, nie pozostało również bez echa, wzbudzając ostre dyskusje i spory - najlepszy dowód na to, że diagnozy doktora Glasa nic nie straciły na aktualności.