Długa droga na Zachód

Książka ta nie jest typową syntezą historii naszego zachodniego sąsiada, motywem przewodnim tego dwutomowego dzieła jest bowiem rywalizacja dwóch prądów w historii Niemiec w ostatnim dwustuleciu. Pierwszy z nich to żywotny od czasów wczesnego średniowiecza mit Rzeszy Niemieckiej, symbolu chwały i potęgi narodu i państwa. Ziścił się on na nowo wraz ze zjednoczeniem Niemiec i ustanowieniem cesarstwa (1871). Zachwiany klęską pierwszej wojny światowej powrócił w nazistowskiej III Rzeszy, by ostatecznie odejść w przeszłość wraz z jej upadkiem. Drugi nurt dziejów Niemiec to długa droga Niemców na Zachód. Brzmi to tylko pozornie paradoksalnie. Nie chodzi bowiem o położenie geograficzne, lecz o przynależność do kręgu demokratycznej kultury politycznej i społecznej.

Niemcy powstały jako państwo narodowe o wiele później niż Francja czy Wielka Brytania. Pewne elementy demokracji pojawiły się wprawdzie w XIX stuleciu, jednak w formie pełnej system został wprowadzony dopiero po rozpadzie cesarstwa w 1918 r. Zwycięstwo nazistów zakończyło pierwszą próbę budowy demokracji parlamentarnej. Powojenne dzieje Niemiec - od katastrofy roku 1945 poprzez utworzenie dwóch państw niemieckich i zjednoczenie kraju w 1990 - były okresem marszu Niemców jakby w dwóch kierunkach. Zwycięstwo odniosła opcja reprezentowana przez republikę bońską, przynosząc trwałe zakorzenienie demokracji i orientacji prozachodniej współczesnych Niemiec.