Cena

__W lipcu 1999 roku Waldemar Łysiak skończył pisać "Malarstwo białego człowieka", po czym oznajmił:
- Postawiłem ostatnią kropkę w ostatnim, osiemdziesiątym ósmym rozdziale ostatniego, ósmego tomu. Będąc wydawcą Waldemara Łysiaka, miałem obowiązek spytać wtedy, jakie są teraz jego plany literackie. Odparł, że będzie pisał powieść, którą już długo "nosi w brzuchu", ale że potrwa to co najmniej rok lub dwa lata. Zaczęliśmy więc rozważać co - prócz kolejnych tomów "MBC" - moglibyśmy wydać wcześniej, przed ukończeniem tej powieści. Miałem na myśli jakieś wznowienie, tymczasem mistrz "wygadał się", iż w jego szufladach leży kilka prac dawniejszych, a nie opublikowanych, gdyż traktowanych przez niego jako rzeczy niezupełnie gotowe - jako surowe półprodukty do końcowej obróbki w wolnej chwili, która wciąż nie nadchodzi. Pokazał mi dwie takie rzeczy - "Magika" i "Cenę". Po długim naleganiu zgodził się dać mi "Cenę" dla wydania książkowego. "Cena" powstała latem roku 1992, a tytuł ten ma dwojakie znaczenie, chodzi bowiem - jak wyjaśnił mi autor - nie tylko o cenę w znaczeniu kosztu, lecz i w znaczeniu włoskim; po
włosku "cena" znaczy: wieczerza, a "Cena" to Ostatnia Wieczerza. Usłyszałem też od Waldemara Łysiaka, że pragnął "Ceną" rozprawić się z tzw. "wyborem mniejszego zła", a więc z problemem etycznym kardynalnym, dyskutowanym od stuleci przez wszelakich mędrców i demagogów, i ze zjawiskiem psychospołecznym permanentnym, realizowanym od stuleci przez jednostki, przez grupy ludzkie i przez każdą władzę, tak autokratyczną, jak i demokratyczną. (...)