Bronisława Wajs – Papusza. Między biografią a legendą

Rozprawa Magdaleny Machowskiej jest z pewnością kompetentnym i erudycyjnym, dobrze napisanym studium życia i twórczości Papuszy, jakiego dotąd u nas nie było. Na podstawie źródeł bezpośrednich, tj. pochodzących od samej Papuszy i jej najbliższych znajomych, głównie jednak dzięki wielu źródłom pośrednim – wykorzystywanych łącznie, konfrontowanych ze sobą – otrzymujemy portret, a właściwie kilka portretów biografii i twórczości poetyckiej Papuszy. Ten zabieg wyodrębnienia faktycznego portretu, zestawienia go z portretem literackim (legendowym), następnie autobiograficznym, pamiętnikarskim, poetyckim, ikonograficznym uważam za szczególnie udany.

Z recenzji prof. dra hab. Zbigniewa Libery

Rekonstruowana przez Autorkę biografia Papuszy (czy raczej biografie) to efekt żmudnej pracy o charakterze źródłowym, cierpliwego i na pewno czasochłonnego porównywania różnych wspomnień i zapisów biograficznych. Autorka łączy przy tym dobrą znajomość źródeł z krytyczną oceną ich merytorycznej wartości i wiarygodności. W jej rozważaniach dotyczących konkretnych faktów biograficznych charakterystyczne wydaje się też specyficzne „niedomknięcie” – autorka nie pretenduje więc do jednoznacznego stwierdzenia „jak było naprawdę”, często koncentrując się na możliwych determinantach wersji legendowej bądź przyczynach świadomych pominięć i przeinaczeń. Swoiste przesunięcie punktu ciężkości z kwestii „kim była Papusza” na zagadnienie mechanizmów kształtowania się legendy i jej społecznych losów wydaje się decyzją słuszną i przekonywającą.

Z recenzji prof. dr hab. Jolanty Ługowskiej