Bellmer albo Anatomia Nieświadomości Fizycznej i Miłości

Blisko związany ze środowiskiem surrealistów Jeleński znał osobiście Bellmera i w 1963 roku, z okazji jego paryskiej wystawy, napisał esej, który wzbudził zainteresowanie nie tylko artystów i krytyków, ale także filozofów, między innymi Claude'a Lévi-Straussa i Michela Foucault. Podejmując wyzwanie Lalki Bellmera, entuzjastycznie powitanej przez surrealistów, Jeleński zinterpretował ją w perspektywie "nieświadomości ciała", tego niedostrzeżonego przez psychoanalizę aspektu nieświadomości, który rzuca nowe światło na niedający się rozsupłać węzeł fizycznego i psychicznego. Bliski surrealizmowi motyw miłości znajduje tu także nową wykładnię. Książkę uzupełnia krótki manifest samego Bellmera pt. Lalka oraz klasyczny tekst von Kleista o świadomości i niewinności, do którego Bellmer wykonał ilustracje. Całość dopełniają unikatowe reprodukcje fotografii Lalki oraz rysunków Bellmera.

Szok, spowodowany rysunkiem Bellmera, wynika stąd, że pozwala nam zobaczyć koneksje tajemniczo i mimowiednie zachodzące w owej strefie cienia pomiędzy psychicznym a fizycznym, stanowiące przecież osnowę naszej egzystencji. Jego dzieło erotyczne zdumiewa dlatego, że nie zawiera opisów "naturalistycznych", jest natomiast próbą graficznej transkrypcji obrazów mentalnych, fantazmatów i doznań, jakie rodzi pożądanie.

Z dodaniem eseju Heinricha von Kleista "O teatrze marionetek" oraz notatek o "Lalce" Hansa Bellmera.