Ankieta pocztowa i wywiad kwestionariuszowy

Jednym z "dogmatów" socjologii empirycznej jest twierdzenie o braku "uniwersalnej" procedury badawczej. Związany jest on z tym, iż każda z technik ze względu na swoje immanentne cechy posiada pewne "ograniczenia". Wysuwa się zatem postulat konieczności doboru procedur z punktu widzenia ich adekwatności metodologicznej, psychologicznej i socjologicznej (Słomczyński 1968b; Wejland 1983a). Choć teza ogólnie jest akceptowana, mniej lub bardziej otwarcie wartościuje się poszczególne procedury; również praktyka badawcza zdaje się jej przeczyć, o czym świadczy dominacja wywiadu kwestionariuszowego. Już w połowie lat osiemdziesiątych mówiło się o "hipertrofii" wywiadu, który stał się typową formą uprawiania socjologii (Sułek 1985). Przeobrażenia społeczno-polityczne zapoczątkowane w 1989 roku przyniosły w tym zakresie dość istotne zmiany; o ile do tej pory była mowa o "hipertrofii" badań, to obecnie, w związku z gwałtownym wzrostem liczby ośrodków badawczych, należałoby chyba mówić o "super hipertrofii". Czy należy
więc zrezygnować z wywiadu kwestionariuszowego jako techniki badawczej? Z pewnością nie, aczkolwiek zbyt często zapomina się, iż nie jest on jedyną procedurą surveyową. Obok wywiadu wskazać można przecież wiele innych standaryzowanych technik badawczych opartych na wzajemnym komunikowaniu, których zakres stosowalności jest bez mała analogiczny. Wspomnieć należy choćby o wywiadzie telefonicznym, różnego typu ankietach: audytoryjnej, prasowej, pocztowej, pod kontrolą itp. _ Ze Wstępu_