Anatomia chwili

23-F, jak popularnie określany jest w Hiszpanii dzień 23 lutego 1981 roku, jest w Polsce datą w zasadzie nieznaną, mimo iż stanowił punkt zwrotny we współczesnej historii tego kraju. Niecałe sześć lat po zakończeniu dyktatury generała Franco odradzająca się demokracja hiszpańska stawała w obliczu narastających problemów wewnętrznych i pogłębiającego się kryzysu. Część dowódców wojskowych, niezadowolona z ograniczenia dawnych przywilejów i władzy postanowiła ponownie wkroczyć na scenę polityczną – za sprawą telewizyjnych kamer – w całkiem dosłowny sposób. 23 lutego o godzinie 18.23 głosowanie nad votum zaufania dla rządu Calvo-Sotelo zostało przerwane przez podpułkownika Antonio Tejero, który uzbrojony w pistolet wtargnął na mównicę i – wraz z nielicznym oddziałem Guardia Civil – sterroryzował salę parlamentu. Kryzys, który udało się bezkrwawo rozwiązać przede wszystkim dzięki stanowczej postawie i zręcznej dyplomacji króla Juana Carlosa już następnego ranka, stał się dla współczesnej Hiszpanii datą
graniczną, ostatnim akordem wojskowej dyktatury i fundamentem obecnego ładu politycznego. Datą być może równie istotną co dla nas przemiany roku 89’.

„Anatomia chwili” opowiadająca o przełomowym w historii Hiszpanii momencie, w którym ważyły się losy odrodzonej demokracji nie jest klasyczną pozycją historyczną. Javier Cercas, drobiazgowo analizując fakty prowadzące do zamachu stanu i ich potencjalne konsekwencje, zręcznie przechodzi od formy kronikarskiej, przez politologiczny esej, do niemal sensacyjnej powieści z gatunku political non-fiction. Równocześnie, w bezkompromisowy sposób obala wiele mitów i uproszczeń narosłych wokół współczesnej historii Hiszpanii, sięgając w swym rozliczeniu do czasów dyktatury i niechlubnych lat wojny domowej. Dla polskiego czytelnika książka Cercasa nie jest jednak tylko ciekawostką opowiadającą o mało znanym w Polsce epizodzie w historii Hiszpanii – w szerszym i bardziej uniwersalnym wymiarze jest błyskotliwą analizą funkcjonowania mechanizmów władzy w momencie konfliktu, gdy polityka sprowadzona zostaje do swojej esencji – decyzji, podejmowanych często w ułamku chwili a decydujących o losach państw.