1453. Upadek Konstantynopola

Rankiem 29 maja 1453 roku upadł Konstantynopol. Dobiegła końca pewna epoka. "Noc, która zapadła nad Bosforem, pochyliła się nad oknami kopuły kościoła Hagia Sophia, zacierając mozaiki z wizerunkami cesarzy i aniołów, porfirowe kolumny, onyksowe i marmurowe posadzki, roztrzaskane sprzęty i wyschnięte kałuże krwi, przykryła i pochłonęła także Bizancjum - na zawsze."

Wiosną 1453 roku Turcy osmańscy stanęli pod murami dumnego Konstantynopola, niegdyś stolicy potężnego państwa bizantyjskiego, dziedzica tradycji rzymskiego imperium. Dla muzułmanów wypełniał się odwieczny sen islamu: zdobyć tysiącletnią stolicę chrześcijaństwa. Podczas oblężenia, które potem nastąpiło, słabe siły chrześcijańskich obrońców i przewyższająca je dziesięciokrotnie armia turecka starły się w zaciętej walce: jej wynik miał zadecydować o przyszłości świata.

Roger Crowley, wykładowca literatury angielskiej w Cambridge, który przez wiele lat mieszkał w Stambule, opowiada o siedmiu tygodniach oblężenia Konstantynopola, zdarzeniach, które do niego doprowadziły, i jego skutkach - barwnie i z pasją, dostarczając wrażeń nie tylko miłośnikom historii, również wszystkim miłośnikom sensacyjnej akcji. Obok krwawych walk na murach i ulicach jesteśmy świadkami pierwszego w dziejach bombardowania - ataku tureckiej artylerii, olbrzymich bombard oraz "Bazyliki", gigantycznego monstrum o 8-metrowej lufie. Otacza nas bitewny zgiełk, słyszymy huk dział i krzyki konających, a równocześnie pochłania nas rozgrywający się na naszych oczach inny dramat: konflikt dwóch umysłów, dwóch niezwykłych postaci: zwycięskiego wkrótce sułtana Mehmeda II i pokonanego przezeń ostatniego rzymskiego cesarza Wschodu, Konstantyna XI Paleologa.

Wreszcie miasto zostało zdobyte. Konstantynopol, przemianowany na Stambuł, stał się nową stolicą osmańskiego imperium. Przy głównym ołtarzu bazyliki Hagia Sophia, zamienionej w meczet, sułtan Mehmed II osobiście odprawił namaz, dziękczynne modły. Z miasta, które jeszcze niedawno pretendowało do roli stolicy chrześcijańskiego świata, na całą Europę na długie wieki padł cień Półksiężyca.