Pierwsze wieki monarchii piastowskiej

Trudno przecenić dorobek Gerarda Labudy, jego wszechstronny wkład w poznawanie przeszłości Polski, jej miejsca na arenie europejskiej, jej ustroju, gospodarki, a szczególnie w odtwarzanie najdawniejszych kart jej historii. Dzięki temu Uczonemu z rozrzuconych, niejasnych fragmentów dziejowych możemy odtwarzać spójny obraz naszych początków, obraz nie tylko pełniejszy, szerszy niż ukazywany w dotychczasowych dziełach, lecz także inspirujący do dalszych dociekań.

Mało który z badaczy wczesnego średniowiecza potrafił tak znakomicie wzbogacić uzyskiwane informacje doborem źródeł, przede wszystkim pisanych, ale również językoznawczych i archeologicznych. Niewielu równie znacząco wzbogaciło zasób wiadomości o dziejach środkowej Europy, przyswajając teksty zachodnioeuropejskie, ruskie, bizantyńskie, skandynawskie i arabskie. Dzięki temu nauka, nie tylko polska i badająca nie tylko przeszłość naszych ziem, lecz także obszarów zamieszkałych przez różnych sąsiadów, uzyskała znacznie lepszy ogląd wielu zagadnień. Mieściły się w nich problemy odnoszące się do początków polskiej dynastii „panów przyrodzonych” i jej dokonań w okresie pierwszego stadium powstawania państwa. Mistrzowska analiza źródeł dotyczących tych zagadnień pozwoliła na ukazanie czynników sprawczych – miejscowych i międzynarodowych – prowadzących do stworzenia najstarszego kształtu rodzimej organizacji społecznej. Powstała wówczas forma pierwotna nowego państwa (określanego przez antropologów kultury mianem
„państwa wodzowskiego”). Dzięki tym studiom łatwiej można zrozumieć dalsze losy tego państwa, przechodzącego przez etap kryzysu społecznego i – w efekcie – rozpadu.