Nowatorską metodę nauki historii filozofii będzie w warszawskich szkołach wdrażał wykładowca Uniwersytetu Mikołaja Kopernika (UMK) w Toruniu, Jarosław Spychała.
Metoda ta polega na wykorzystaniu przez uczniów klocków lego do interpretacji tekstów filozoficznych.
Jak wyjaśnił Jarosław Spychała, na pomysł nietypowych zajęć z filozofii wpadł podczas swojej pracy na UMK. Chodziło mu o to, aby sprowokować młodzież do samodzielnej interpretacji czytanego tekstu. Poprosił studentów, aby treść przeczytanego fragmentu przedstawili w formie rysunków. Rysunki te były następnie poddawane analizie, co w praktyce oznaczało właśnie interpretację tekstu.
Według Spychały, trudności z wyegzekwowaniem od uczniów lub studentów samodzielnej interpretacji tekstu wynikają z konserwatywnego sposobu nauczania od początkowych klas szkoły, czyli szukania jedynej słusznej interpretacji, którą zazwyczaj prezentuje nauczyciel.
– Nawet jeśli uczniowie są zachęcani do prezentowania własnych sądów i ich uargumentowania, to milczącym założeniem jest, że młody człowiek nie jest zdolny do naprawdę samodzielnego myślenia i że nie ma prawa do wygłaszania własnych opinii. W konsekwencji utrwala się w uczniach, a później pokutuje w studentach, mechanizm czytania i interpretowania tekstów polegający na zmierzaniu do z góry określonych wniosków, które, jak sądzą studenci, zgodne są z oczekiwaniami wykładowcy. Mówią i piszą to, co uważają, że należy, a nie to, co czują „w środku”, aż wreszcie ich „środek” umiera – podkreślił filozof.
Następnie Spychała, udoskonalając swoją metodę nauczania zastąpił rysunki budowlami z klocków. Jak wyjaśnił, zrobił to aby ułatwić zadanie studentom, którzy mniej sprawnie rysują.
– Niektórzy z nich wstydzili się pokazywać swoje rysunki, bali się narazić na żarty ze strony kolegów. Konstrukcje z klocków mają zawsze z grubsza tę samą formę, niezależnie od indywidualnych predyspozycji. Nie widać na nich braku wprawy, czy innych niedoskonałości – powiedział filozof.
Z zajęć ze studentami zrodził się pomysł zastosowania klockowej metody nauczania w szkołach na niższym poziomie. Spychała rozpoczął współpracę ze Stowarzyszeniem Edukacji Filozoficznej Phronesis. Tam powstał projekt Lego-Logos, w ramach którego w warszawskich szkoła zostanie zrealizowany eksperyment pedagogiczny, polegający na przeprowadzeniu serii lekcji filozofii z użyciem klocków.
– Poszukujemy kolejnych szkół, które chciałyby uczestniczyć w projekcie. Zapraszamy nie tylko placówki z Warszawy, ale także z innych miejsc. Docelowo projekt ma być realizowany w całej Polsce – powiedział filozof.
Eksperyment będzie badany przez naukowców, którzy na jego podstawie opracują stały program zajęć z historii filozofii dla szkół, wykorzystujący zabawę klockami.
– Pomysł wykorzystania zabawy w procesie dydaktycznym znany jest już od dawna i praktykowany w wielu szkołach. Moim jednak zdaniem szkolne zabawy nie są dość zabawne, gdyż w rzeczywistości są to zabawy pozorne - żadne dziecko nie bawi się w domu w taki sposób, jak w szkole – zaznaczył Spychała.
Według niego, klocki lego to idealne rozwiązanie. Zabawa nimi jest popularna wśród dzieci w różnym wieku. Interesują się tym zarówno chłopcy, jak i dziewczynki. A ich uniwersalność pozwala zbudować dowolną konstrukcję, dając dziecku możliwość pełnego wyrażenia swojej interpretacji tekstu.
Lekcja z użyciem klocków składa się z kilku etapów. Najpierw odczytywany jest na głos omawiany tekst, w razie potrzeby nauczyciel wyjaśnia trudniejsze słowa lub sformułowania. Następnie uczniowie mają za zadanie przedstawić treść wysłuchanego fragmentu w formie budowli z klocków. Kiedy wszyscy skończą zadanie, konstrukcje są kolejno omawiane przez wszystkich uczestników lekcji, a autorzy poszczególnych prac mówią, jakie były ich przemyślenia kiedy tworzyli swoje konstrukcje.
– Po przeanalizowaniu wszystkich budowli, uczniowie zwięźle przypominają swoje interpretacje. W odróżnieniu od klasycznych zajęć, celem tego podsumowania nie jest wskazanie właściwego sposobu rozumienia tekstu. Chodzi przede wszystkim o wytworzenie uczucia ciekawości i niedosytu, które sprowokują uczniów do samodzielnego zastanowienia się nad problemem już poza szkołą – wyjaśnił Spychała.
Wśród celów programu Lego-Logos jego twórca wymienia: wzbudzenie ciekawości poznawczej w uczniach i sprowokowanie ich do własnych poszukiwań, wykształcenie umiejętności uczestniczenia w dyskusji i prowadzenia polemiki, zdobycie wiedzy i umiejętności potrzebnych w procesie twórczego myślenia i działania, a tym samym rozwijanie zdolności twórczych, pogłębienie umiejętności czytania ze zrozumieniem i wzmocnienie postaw tolerancji i otwartości intelektualnej.
Uroczyste otwarcie Projektu Edukacji Filozoficznej Lego-Logos odbędzie się podczas V Międzynarodowego Salonu Edukacyjnego PERSPEKTYWY 2006, organizowanego w dniach 2-4 marca w Warszawie. Tam także będzie można przez cały czas trwania targów brać udział w pokazowych lekcjach historii filozofii z użyciem klocków.