O Żegocie relacja poufna sprzed pół wieku

Kiedy 4 grudnia 1942 roku utworzono w Warszawie Radę Pomocy Żydom przy Delegaturze Rządu RP na Kraj, w jej skład weszli przedstawiciele polskich i żydowskich organizacji o bardzo zróżnicowanych poglądach politycznych i społecznych. Łączyła ich chęć niesienia pomocy tym członkom społeczeństwa, którzy z racji narodowości i wiary zostali skazani na całkowitą zagładę, Żydom.

W imię wspólnych wartości potrafili działać razem, ponad podziałami i pomimo ciągłego zagrożenia życia – każda forma solidarności z Żydami karana była przez okupanta śmiercią. Nazwa nawiązywała do Mickiewiczowskich „Dziadów, części III” i imienia uwięzionego w klasztorze bazylianów studenta, a jej autorką była Zofia Kossak-Szczucka, należąca do grona założycieli „Żegoty”.

Władysław Bartoszewski, jedna z najbardziej zaangażowanych w działalność „Żegoty” postaci polskiego podziemia i świadek jej utworzenia, po wojnie podjął pracę nad udokumentowaniem jej funkcjonowania.

W 1963 r. podczas wizyty w Jerozolimie, na prośbę instytutu Yad Vashem, złożył obszerną relację dotyczącą podejmowanych przez „Żegotę” działań, jej struktury, a przede wszystkim ludzi ją tworzących. Nie do przecenienia jest fakt, iż Władysław Bartoszewski był świadkiem i uczestnikiem wydarzeń, o których opowiadał. Spisana, a ze względów bezpieczeństwa na lata ukryta relacja, w 70. rocznicę powstania „Żegoty” trafi do publicznej wiadomości, stając się cennym dokumentem przeszłości,która powinna być znana następnym pokoleniom.