Wróżby kumaka

Po owczarkach z wilczym rodowodem, po realnych i mitycznych ślimakach, po nieśmiertelnej rybie oraz po szczurach, dla których nie było miejsca w Arce Noego, literacki zwierzyniec Guntera Grassa wzbogacił się o rodzinę płazów zadomowioną od dawna również na Kaszubach i Żuławach i mającą swoje miejsce w świecie alegorii. Kumacze wołanie w tradycji niemieckiej jest przestrogą, zapowiedzią nieszczęścia, znakiem złej wróżby. W powieści towarzyszy ono zrodzonej nieoczekiwanie miłości niemłodej już pary, Polki i Niemca, pomyślnym w zasadzie wstrząsom okresu przemian po upadku komunizmu, wystawionym na różne niebezpieczeństwa wysiłkom podejmowanym w imię szczytnej idei polsko-niemieckiego pojednania. Afirmacja życia i ludzkiej aktywności podszyta jest tu sceptyzmem, realizm stapia się z wizyjnością, mocne stąpanie po ziemi z wybieganiem w czas nadchodzący. Kumak u Grassa to nie tylko zwierzę o złowieszczym głosie, to także człowiek, który krytycznie patrzy na teraźniejszość, zagląda w przyszłość i widzi rzeczy dla
innych niewidzialne. Mówi o nich, napomina, ostrzega i wróży niczym Kasandra.