Julian Przyboś

Poeta, eseista, krytyk.

Uważany za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli i głównych ideologów Awangardy Krakowskiej, brał udział w formułowaniu jej programu, publikując 1926-1933 szereg artykułów i polemik w Zwrotnicy i Linii.

Brał udział w walkach 1918 i 1920 r. Po ukończeniu studiów polonistycznych na Uniwersytecie Jagiellońskim pracował jako nauczyciel gimnazjalny w Sokalu, Chrzanowie i Cieszynie (1923-1937). Otrzymawszy rządowe stypendium, przebywał 1937-1939 we Francji.

W okresie wojny żył początkowo we Lwowie, po aresztowaniu przez gestapo i następnie zwolnieniu - w rodzinnej Gwoźnicy, gdzie przebywał do wyzwolenia.

Później był m.in. członkiem redakcji tygodnika "Odrodzenie" (1944-1947), posłem do Krajowej Rady Narodowej (1944-1947), pierwszym prezesem reaktywowanego Związku Zawodowego Literatów Polskich (1945), dyplomatą na placówce w Szwajcarii (1947-1951), dyrektorem Biblioteki Jagiellońskiej (1951-1955).

Od 1955 zamieszkał w Warszawie, gdzie był członkiem zespołu redakcyjnego "Przeglądu Kulturalnego" (1957-1963), zastępcą redaktora naczelnego miesięcznika "Poezja" (1965-1968), członkiem redakcji "Miesięcznika Literackiego".

Początkowo związał się z grupą poetycką Awangarda Krakowska, którą tworzyli również Tadeusz Peiper, Jan Brzękowski i Jalu Kurek i wyrażał zachwyt cywilizacją i urbanizacją (Śruby, 1925; Oburącz, 1926), z czasem zwrócił się jednak w stronę liryki refleksyjnej, m.in. w słynnych zbiorach poezji Z ponad (1930), Równanie serca (1938), Miejsce na ziemi (1945), Próba całości (1961) i Więcej o manifest (1962).

Wypracował oryginalną poetykę, opartą na maksymalnej kondensacji znaczenia, intelektualnej grze metafor i elips. Jego twórczość wywarła znaczny wpływ na poezję polską, zwłaszcza powojenną.

Przyboś był również tłumaczem, autorem tekstów krytycznych i esejów o literaturze (m.in. Sens poetycki, 1967; Zapiski bez daty, 1970).

Zmarł nagle przemawiając na międzynarodowym zjeździe tłumaczy literatury 6 października 1970 r.