Romain Gary (Emile Ajar)

(1914-1980) właściwie Romain Kacev
Prozaik francuski urodzony w Wilnie; syn Francuzki i Rosjanina; od 14. roku życia przebywał we Francji, ale w swej pierwszej powieści L'Education européene (1945, Wychowanie europejskie) dał wyraz żywej pamięci o Polsce, groteskowo parodiując pozy i komeraże środowiska polskiego ruchu oporu w czasie okupacji. Pełniejszy obraz swych "polskich korzeni" stworzył później w autobiograficznej Obietnicy poranka (1960, La promesse de l'aube). Sam w okresie wojny służył jako pilot w wojsku Wolnej Francji, później zaś był dyplomatą i podróżnikiem. Kolejne powieści zyskiwały mu rosnące uznanie, zwieńczone Nagrodą Goncourtów, którą wyróżniono Korzenie nieba (1956, Les racines du ciel); potem jednak życzliwość krytyki odwróciła się odeń, jakby zarażona gaullistowskim przypisaniem politycznym, a także sukcesami światowca i głośnym małżeństwem z aktorką amerykańską Jean Seberg (zakończonym tragicznie). Gary zaaranżował wtedy sensacyjną mistyfikację literacką - pod starannie zakamuflowanym, debiutanckim pseudonimem "Emile
Ajar" wydał powieść Życie przed sobą (1975, La vie devant soi), która stała się ogromnym sukcesem i została sfilmowana (z wielką kreacją Simone Signoret); ukazywała ona losy małego chłopca arabskiego, wychowywanego przez starą paryską prostytutkę, Żydówkę z pochodzenia. Charakterystyczne dla Gary'ego poczucie humoru, stopione z ciepłym liryzmem i wrażliwością na dobro uzyskało - zdaniem skruszonej krytyki - w tym utworze swe artystyczne apogeum. Pod tymże pseudonimem opublikował także zabawną powieść Pieszczoch (1974, Gros-Cálim), przyjętą z żywym aplauzem przez czytelników. Mimo to pisarz odebrał sobie życie właśnie w momencie pełnego odrodzenia swej pisarskiej sławy. Na język polski jego utwory tłumaczyli m.in. K. Byczewska, J. Pański.