Nelly Sachs

Nelly Sachs urodziła się 10 grudnia w 1891 roku w Berlinie w rodzinie żydowskiej. Od 1907 prowadziła ożywioną korespondencję ze szwedzką pisarką Selmą Lagerlöf. Chociaż była nieomal rówieśniczką niemieckich ekspresjonistów, nie brała aktywnego udziału w życiu literackim tamtej epoki, pozostawała poetką osobną. Zadebiutowała dopiero w roku 1921 tomem swojej wczesnej prozy Legendy i opowiadania – a wiersze zaczęła publikować jeszcze później, od roku 1929. W latach 1936-1939 publikowała swoje utwory jedynie w czasopismach żydowskich.
W hitlerowskiej Rzeszy życiu Nelly Sachs i jej matki (ojciec umarł wcześniej, w roku 1930) zaczęło zagrażać coraz większe niebezpieczeństwo. Dzięki staraniom Selmy Lagerlöf oraz księcia Eugeniusza Bernadotte, w ostatniej chwili, 16 maja 1940 roku udało się jej z matką odlecieć do Sztokholmu. Spędzi tam ostatnich trzydzieści lat życia, dzieląc czas na opiekę nad matką, dorywcze prace zarobkowe i twórczość literacką. Wszyscy jej krewni, pozostali w Niemczech, zginęli w obozach koncentracyjnych. Zginął także jedyny mężczyzna, jakiego kochała, o którym bardzo mało wiadomo. Będzie się on pojawiać w jej wierszach jako „umarły narzeczony”.
Ocalona od zagłady – staje się poetką tragicznego żydowskiego losu. W 1943 roku pisze sztukę Eli. Misterium o cierpieniach Izraela. W 1947 wschodnioniemieckie wydawnictwo Aufbau wydaje pierwszy tom jej wierszy In den Wohnungen des Todes (W mieszkaniach śmierci) oraz pierwszą antologię poezji szwedzkiej (Z fali i granitu) w jej wyborze i tłumaczeniu. Tłumaczenie szwedzkiej poezji współczesnej (w latach późniejszych opublikuje jeszcze dwie antologie oraz wybory wierszy Johannesa Edfelta, Gunnara Ekelöfa, Erika Lindegrena i Karla Vennberga), było istotnym elementem jej twórczości.
Druga książka poetycka, Sternverdunkelung (Zaćmienie gwiazdy), wychodzi w 1949 roku w emigracyjnym wydawnictwie w Amsterdamie.
W roku 1950 umiera jej matka. Osamotniona Nelly pisze Elegie na śmierć matki, częściowo włączone do zbioru Und Niemand weiß weiter (I Nikt nadal nie wie, 1957) oraz cykl medytacji prozą Briefe aus der Nacht (Listy z nocy), opublikowane dopiero niedawno (2005). Pod koniec roku 1957 rozpoczyna się regularna korespondencja Nelly Sachs z Paulem Celanem, która przeradza się w głęboką przyjaźń obojga poetów.
W roku 1960 Nelly Sachs przeżywa poważne załamanie nerwowe, przez prawie trzy lata będzie leczona w klinice psychiatrycznej. Nie przerywa to jej pracy – powstają wtedy cykle wierszy: Fahrt ins Staublose (Podróż w bezpył) oraz Noch feiert Tod das Leben (Śmierć jeszcze świętuje życie). Dużą rolę w jej życiu duchowym odgrywa w tym czasie lektura księgi Zohar i książek Martina Bubera, zwłaszcza Opowieści chasydów.
Na koniec lat pięćdziesiątych – początek sześćdziesiątych przypada odkrycie liryki Nelly Sachs w Republice Federalnej Niemiec. W 1957 roku zostaje wybrana do Niemieckiej Akademii Języka i Poezji w Darmstadt. Dwa lata później jej kolejny tom wierszy Flucht und Verwandlung (Ucieczka i przemiana) ukazuje się w dużym wydawnictwie Deutsche Verlags-Anstalt, a w roku 1961 prestiżowe wydawnictwo Suhrkamp, które będzie odtąd jej wydawcą, publikuje tom jej wierszy zebranych Fahrt ins Staublose. W tym samym roku miasto Dortmund funduje Nagrodę Nelly Sachs, której poetka zostaje pierwszą laureatką. W 1962 zostają wydane jej dramaty poetyckie w zbiorze pt. Znaki na piasku. Rok później ukazują się jej Wiersze wybrane z posłowiem Hansa Magnusa Enzensbergera. Dzieło poetyckie Nelly Sachs jest wielkie i tajemnicze – czytamy na samym początku tego ważnego tekstu.
W roku 1964 Nelly Sachs publikuje dwie pierwsze części cyklu Glühende Rätsel (Rozżarzone zagadki), które w całości ukażą się w roku 1968.
W 1965 Nelly Sachs zostaje wyróżniona Pokojową Nagrodą Księgarzy Niemieckich – a 10 grudnia 1966 roku (w dzień swoich urodzin) otrzymuje (wraz z izraelskim pisarzem Samuelem Josefem Agnonem) literacką Nagrodę Nobla.
Umiera 12 maja 1970 roku w Sztokholmie i zostaje pochowana na Cmentarzu Żydowskim. Pośmiertnie, w roku 1971 ukazuje się tom jej wierszy ostatnich Teile dich Nacht (Rozstąp się nocy) oraz drugi tom wierszy zebranych Suche nach Lebenden (Poszukiwanie żywych).