Zbigniew Herbert

Poeta, dramatopisarz i eseista. Jeden z najwybitniejszych polskich twórców XX wieku.

W 1943 r. rozpoczął studia na konspiracyjnych kursach Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. W Krakowie studiował malarstwo, ekonomię, prawo i filozofię. Żołnierz Armii Krajowej. Od 1944 r. mieszkał w Krakowie, od 1948 r. - w Sopocie, 1949 r. - w Toruniu, następnie w Warszawie. W Toruniu kontynuował studia filozoficzne u samego Elzenberga.

W latach 1965-1968 był członkiem redakcji miesięcznika "Poezja". Pracował dorywczo jako ekonomista.

Debiutował w prasie w 1948 roku. Jako poeta swój pierwszy wiersz opublikował w 1950 roku na łamach "Dziś i Jutro". Jako jeden z niewielu polskich intelektualistów odmówił tworzenia pod dyktando socrealizmu. W 1955 roku wstąpił do Związku Literatów Polskich. W 1956 wydał pierwszy tomik poetycki Struna Światła, następnie Hermes, pies i gwiazda (1957), Studium przedmiotu(1961), Napis (1969), Pan Cogito (1974), 18 wierszy (1983), Raport z oblężonego miasta (1983), Arkusz (1984), Elegia na odejście (Paryż 1990), Rovigo (1992), Epilog burzy (1998). Wiele podróżował po Europie. Odwiedził Francję, Włochy, Anglię, Grecję. Na początku lat siedemdziesiątych wykładał literaturę europejską na uniwersytecie w Los Angeles. W 1975 roku podpisał "Memoriał 59" przeciw zmianom w konstytucji. W czasach największej nadziei związanej z sukcesami "Solidarności" pomagał w tworzeniu drugoobiegowego "Zapisu". W 1986 roku wyjechał do Paryża, do kraju powrócił dopiero po 6 latach. Zawiedziony zmianami jakie
nastąpiły w Polsce stał się ich gorącym krytykiem. Jego nieprzejednana antykomunistyczna postawa i bezkompromisowość wprawiały w konsternację dawnych przyjaciół z opozycji demokratycznej. Słynny stał się zwłaszcza jego atak na szereg osób publicznych (w tym Adama Michnika i Czesława Miłosza) jakiego dopuścił się w wywiadzie dla "Tygodnika Solidarność". Jego poglądy przysporzyły mu popularności w środowiskach prawicowych. Spór z Miłoszem miał zresztą bardziej skomplikowaną genezę - poeci byli przyjaciółmi w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych. Domysły na temat przyczyn sporu wciąż zajmują wielu badaczy życiorysów obu wielkich poetów. Po długiej chorobie, zmarł 28 lipca 1998 roku. Ówczesny prezydent Aleksander Kwaśniewski przyznał mu pośmiertnie Order Orła Białego, jednakże jego żona, Katarzyna Herbertowa, odmówiła jego przyjęcia. Przyjęła odznaczenie dopiero z rąk następnego prezydenta - Lecha Kaczyńskiego.

Jego poezja ma charakter filozoficzno-intelektualny, nawiązuje do kultur przeszłości. Posługuje się chętnie parabolą o charakterze etycznym i egzystencjalnym. Cechuje się neoklasycznym umiarem formy. Nadaje współczesny sens tragizmowi. W latach siedemdziesiątych poeta powołał do życia postać Pana Cogito - ironicznego, europejskiego intelektualistę, przenikliwego obserwatora, świadka epoki. Przesłanie Pana Cogito do dziś pozostaje jednym z najdoskonalszych wierszy w polskiej literaturze, zaś wyłożone w nim wskazówki to uniwersalne prawdy o tym jak godnie żyć. Jego Dramaty (1970) zawierają głównie krótkie formy, także radiowe, np. Jaskinia filozofów, Lalek, Drugi pokój, i podejmują problematykę podobną jak wiersze.

Głośny zbiór eseistyczny Barbarzyńca w ogrodzie (1962) stanowi w znacznej mierze dziennik podróży ukazujący historię i kulturę kręgu śródziemnomorskiego. Martwa natura z wędzidłem (1993) jest eseistyczną refleksją nad malarstwem niderlandzkim.

Twórczość Herberta doczekała się licznych przekładów na języki obce oraz nagród międzynarodowych. Inne zbiory: Wiersze zebrane(1971), Poezje wybrane (1973), Wybór poezji, Dramaty (1973), Wybór wierszy (1983), Poezje (1991).