Maria Dąbrowska

Powieściopisarka, dramatopisarka, eseistka, tłumaczka literatury angielskiej, rosyjskiej i duńskiej.

Pochodziła z zubożałej rodziny ziemiańskiej - jej ojciec, powstaniec z 1863, był administratorem majątków ziemskich.

W latach 1901-1905 uczyła się w prywatnej szkole Heleny Semadeniowej, a następnie w gimnazjum żeńskim. W 1905 wzięła udział w strajku szkolnym. Lata 1906-1907 spędziła w Warszawie, gdzie kontynuowała naukę, a później studiowała nauki przyrodnicze oraz socjologię i filozofię w Lozannie i Brukseli. Uczestniczyła wówczas w działalności Filorecji - organizacji niepodległościowej młodzieży polskiej.

Do Kalisza powróciła w 1910 i podjęła pracę nauczycielki geografii. W tym też roku debiutowała jako publicystka w "Gazecie Kaliskiej" i "Zaraniu" oraz wygłosiła swój pierwszy publiczny odczyt.

W 1911 wyszła za mąż za M. Dąbrowskiego, emigracyjnego działacza PPS.

W 1913 przebywała w Londynie jako stypendystka Towarzystwa Kooperatystów, a po powrocie opublikowała na łamach pisma "Echo Literacko - Artystyczne" swoje pierwsze opowiadanie "We Francji... ziemi cudzej".

Podczas pierwszej wojny światowej związana była z ruchem ludowym i niepodległościowym, współredagowała pisma "Chłopska Sprawa" i "Polska Ludowa". W 1917 przeniosła się do Warszawy. Po odzyskaniu niepodległości pracowała w latach 1918-1924 w Ministerstwie Rolnictwa. Brała czynny udział w organizowaniu oświaty ludowej i robotniczej, w ruchu spółdzielczym, działalności ZZLP i Pen Clubu, także bardzo aktywna była w życiu publicznym. Należała do grona postępowych działaczy i pisarzy inicjujących od 1927 liczne akcje protestacyjne przeciw ograniczaniu swobód obywatelskich i metodom stosowanym wobec więźniów politycznych.

Międzywojenną twórczość Dąbrowskiej otwierają opowiadania poświęcone tematyce młodzieżowej, umieszczone w zbiorach Dzieci ojczyzny (1918) i Gałąź czereśni (1922), ale dopiero cykl opowiadań Uśmiech dzieciństwa (1923), osnuty na wspomnieniach z lat dzieciństwa spędzonych na wsi, zwrócił na pisarkę uwagę krytyki i czytelników. Wielkim sukcesem stał się następny cykl Ludzie stamtąd (1926). W latach 1932 - 1934 ukazały się kolejne tomy najwybitniejszego dzieła pisarki, Nocy i dni, które sama autorka nazwała powieścią o Kaliszu.

Podczas okupacji Dąbrowska przebywała w Warszawie, biorąc aktywny udział w podziemnym życiu kulturalno - oświatowym i w powstaniu warszawskim, a po jego upadku wraz z przyjaciółmi schroniła się w Dąbrowie Zduńskiej koło Łowicza. Powróciła do Warszawy na początku 1945.

Wielkim osobistym dramatem pisarki, przeżywanym silnie od zakończenia wojny, była sowietyzacja Polski i służalcza wobec komunistów postawa wielu polskich intelektualistów, którzy swoje kariery przedłożyli ponad interesy narodu. Pisarka nigdy nie wybaczyła tym ludziom ich oportunizmu, tchórzostwa i zaprzaństwa - o tych bolesnych sprawach pisze w swoim Dzienniku.

W 1960 nadano pisarce honorowe obywatelstwo Kalisza.