Jan Paweł II

Papież od 16 X 1978; filozof, teolog, dramatopisarz, poeta; od 1938 studiował filologię pol. na UJ; podczas II wojny świat. pracował fizycznie m.in. w kamieniołomach w Krakowie, jednocześnie 1941–45 przygotowując się do kapłaństwa (tajna nauka w seminarium w Krakowie); 1946 przyjął święcenia kapłańskie; 1946–48 studiował na Papieskim Uniwersytecue Św. Tomasza z Akwinu w Rzymie; od 1954 wykładał na Wydziale Teologicznym UJ i na Wydziale Filozoficznym KUL, od 1956 profesor i kierownik Katedry Etyki KUL; od 1958 biskup, od 1963 arcybiskup metropolita krakowski; uczestniczył w pracach Soboru Watykańskiego II; od 1967 kardynał; pełnił funkcje przewodniczącego Komisji Episkopatu Polski do spraw Nauki Katolickiej oraz Rady Naukowej Episkopatu Polski.

W myśli filozoficznej najważniejsza jest problematyka osoby ludzkiej — zajmował się: podstawami etyki (Zagadnienie podmiotu moralności, 1991), istotą miłości oblubieńczej (Miłość i odpowiedzialność, 1960), antropologią filozoficzną (Osoba i czyn, 1969), podkreślając szczególną godność osoby ludzkiej. W tym też duchu podejmował niektóre problemy teologiczne (U podstaw odnowy. Studium o realizacji Vaticanum II, 1972), rozwijane po 1978 w encyklikach doktrynalnych (m.in. Redemptor hominis, 1979, Dives in misericordia, 1980, Dominum et Vivificantem 1986, Veritatis splendor 1993, Evangelium vitae 1995), społecznych (Laborem exercens, 1981, Sollicitudo rei socialis, 1987, Centesimus annus, 1991) i in. dokumentach papieskich (m.in. w adhortacjach Familiaris consortio, 1981 i Christifideles laici, 1988). Pontyfikat Jana Pawła II charakteryzuje otwarcie na dialog ze światem: liczne pielgrzymki zagraniczne, podczas których odwiedził ponad 120 krajów, mediacje w sporach międzynarodowych, apele o pokój — orędzia na
Światowy Dzień Pokoju, wspólne modlitwy z przedstawicielami innych wyznań i religii (m.in. Asyż 1986, 1993, Warszawa 1989), audiencje.

Wśród podróży duszpasterskich szczególne znaczenie dla Polaków miały pielgrzymki do Polski (1979, 1983, 1987, 1991, 1995, 1997, 1999). 24 XII 1999 J.P. zainaugurował obchody Wielkiego Jubileuszu Roku Świętego 2000 (zamknięte 6 I 2001). Działalność Jana Pawła II odznacza się troską o czytelność nauki i świadectwa Kościoła we współczesnym świecie (rozważania Przekroczyć próg nadziei, 1994), a do jej głównych wątków należy obrona i uzasadnienie katolickich zasad moralnych (cykl katechez na temat teologii ciała oraz Wyznania wiary prowadzonych podczas audiencji generalnych); dalsze dokonania pontyfikatu: reforma prawa kanonicznego 1984, nowy Katechizm Kościoła katolickiego (1992, wyd. pol. 1995 — pierwszy od Soboru Trydenckiego), reorganizacja Kurii Rzymskiej, liczne kanonizacje i beatyfikacje. Twórczość literacka Jana Pawła (wydawana głównie pod pseudonimem Andrzej Jawień; ale również pod innymi, jak: A. J., Stanisław Andrzej Gruda, Piotr Jasień ) obejmuje wiersze, medytacyjne poematy o problematyce
etyczno-religijne, dramaty (Przed sklepem jubilera, wyst. 1981, Brat naszego Boga, wyst. 1980, poświęcony życiu św. Adama Chmielowskiego); wybór utworów Poezje i dramaty (1980). W 1981 na życie Jana Pawła II dokonano nieudanego zamachu (ciężko ranny, 13 V). W 1993 odznaczony Orderem Orła Białego.