Anatolij Kaszpirowski. Hipnotyzer, który popularnością przewyższał nawet gwiazdy rocka

W ojczystym ZSRR miał status gwiazdy, popularność w Polsce zawdzięczał retransmisjom sześciu hipnotycznych seansów, nakręconych przez moskiewską telewizję Ostankino. Każdy rozpoczynał się od odliczania: "Adin, dwa, tri, czetyrie...". Do Polski sprowadził go bezrobotny wówczas łódzki dziennikarz Mirosław Kuliś. Kuliś nie miał ani wynajętych sal, ani pieniędzy, był jednak przekonany, że fenomen Kaszpirowskiego da się sprzedać również w Polsce. Za ostatnie pieniądze pojechał do Kijowa, by osobiście zaprosić hipnotyzera.

Grunt do jego wizyty był już przygotowany, dzięki działającemu u nas od końca lat 70. angielskiemu bioenergoterapeucie, Clive’owi Harrisowi. Pierwszy polski seans Kaszpirowskiego odbył się w hali sportowej w Łodzi, wynajętej dzięki pieniądzom Janusza Baranowskiego, właściciela firmy ubezpieczeniowej Westa. Potem był katowicki Spodek, warszawska Sala Kongresowa i gdańska Hala Olivii, gdzie poznał Lecha Wałęsę i odbył z nim krótką rozmowę. Do końca roku Mirosław Kuliś zarobił na Kaszpirowskim około miliona dolarów, sam hipnotyzer z pewnością jeszcze więcej. W październiku 1990 r. Kaszpirowski zatrzymał się na Jasnej Górze i zorganizował dla ojców paulinów prywatny seans w podziemiach klasztoru. Następnie przekazał im dar na remont budynków – 4 tysiące dolarów.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Sprowadziła Kaszpirowskiego do Telewizji Polskiej

Polacy poznali lepiej Kaszpirowskiego dzięki jeszcze jednej osobie: Halinie Aczkasowej, urodzonej w ZSRR wieloletniej redaktorce Telewizji Polskiej. Na przełomie 1989 i 1990 r. przeżywała ona trudny czas: jej mieszkający w ZSRR ukochany brat popełnił samobójstwo. Ktoś podpowiedział jej, by obejrzała w radzieckiej telewizji występ Kaszpirowskiego, o którym wcześniej czytała już w gazetach. Podczas oglądania programu poczuła ponoć nagłe ciepło, a złe emocje związane ze śmiercią brata minęły.

Od kogoś dostała kontakt do menedżera Kaszpirowskiego. Pojechała do Moskwy. To dzięki niej Telewizja Polska pokazała sześć rosyjskich programów z Kaszpirowskim. Przez trzy lata Aczkasowa będzie realizowała cotygodniową "Teleklinikę doktora Kaszpirowskiego" – kameralną rozmowę w studiu telewizyjnym na różne tematy. Dzięki tym programom popularność rosyjskiego psychiatry stała się u nas gigantyczna. Jesienią 1990 r. otrzymał Wiktora – przyznawaną od 1985 r. nagrodę Akademii Telewizyjnej dla wybitnych osobowości małego ekranu.

Ojciec uratował go przed wojną

Kaszpirowski urodził się w Płoskirowie na terenach Ukraińskiej Republiki Radzieckiej tuż przed wybuchem wojny. Jego ojciec był Ukraińcem, zaś matka, Jadwiga Chmielnicka – Polką. Być może, choć to tylko przypuszczenie, małżeństwo ocaliło jej życie. Pod koniec lat 30. w wyniku przeprowadzonej przez NKWD tzw. operacji polskiej poniosło śmierć ponad100 tysięcy naszych rodaków, którzy po zawarciu Traktatu Ryskiego w 1921 r. pozostali w granicach ZSRR i otrzymali obywatelstwo. Wejście do rodziny rosyjskiej lub ukraińskiej czasami chroniło przed represjami. Ojciec Anatolija, Michaił Kaszpirowski, był oficerem Armii Czerwonej. Na tyle ustosunkowanym, że kiedy w 1941 r. Niemcy zaatakowały Związek Radziecki, udało mu się ewakuować żonę i syna do Kazachstanu. On wrócił na front, a jego bliscy doczekali bezpiecznie końca wojny.

W szkole bardziej niż nauka Anatolija interesował boks, a na studia w Instytucie Medycznym w Winnicy zdawał namówiony przez matkę. Jako 23-latek zawarł pierwsze ze swoich kilku małżeństw. Żona o imieniu Walentyna urodzi mu córkę Elenę i syna Siergieja, formalnie będą małżeństwem przez ćwierć wieku.

Jako specjalizację Anatolij wybrał psychiatrię. Sowiecka psychiatria cieszyła się wtedy zasłużenie złą opinią. To lekarze z Instytutu Psychiatrii Sądowej im. Serbskiego w Moskwie wprowadzili do obiegu termin "schizofrenii bezobjawowej", pozwalającej zamknąć w zakładzie na dowolnie długi czas całkiem zdrowych psychicznie dysydentów – Natalię Gorbaniewską czy Władimira Bukowskiego. Sowiecki psychiatra Aleksander Dowżenko opatentował z kolei całkiem nieskuteczną metodę leczenia alkoholizmu, polegającą na stosowaniu hipnozy oraz pryskania w usta chorego płynem przypominającym w smaku alkohol.

Hipnoza

Na studiach Kaszpirowski, oprócz wielu innych przedmiotów, miał zajęcia z hipnozy estradowej. Już jako lekarz dorabiał do pensji, jeżdżąc po świetlicach i domach kultury w ramach Wszechzwiązkowego Towarzystwa Wiedza, zajmującego się krzewieniem świeckiej nauki. Pokazywał tam jeden ze swoich stałych numerów: kazał ludziom na widowni spleść dłonie w koszyczek, a następnie zamknąć oczy. Liczył do trzydziestu, po tym czasie palce splecionych rąk miały być "trwale" złączone. Większość dłoni rozplatała się bez wysiłku, ale u kilku, czasem kilkunastu osób palce rzeczywiście były złączone.

W ten sposób Anatolij wyławiał z tłumu ludzi podatnych na hipnozę i to właśnie ich zapraszał na scenę. Wiedział, że będzie mógł z nimi zrobić wszystko. To wtedy też nauczył się trików, które potem tak skutecznie zastosuje w wielkich salach wobec tysięcy ludzi. Na przykład: bardziej skuteczne są komendy wobec grupy osób podatnych na hipnozę niż wobec jednej. Wystarczy, że tylko niektórzy zastosują się do polecenia, a inni zasugerują się zachowaniem zahipnotyzowanej osoby.

W szpitalu w Winnicy doktor Kaszpirowski poznał tajniki psychoterapii. Zaczął też stosować hipnozę u dzieci z problemem enurezy (moczenia nocnego) i osiągał zadziwiające efekty. Sława skutecznego lekarza szybko rozniosła się po całym Kraju Rad. W 1988 r. program ogólnoradzieckiej telewizji Wzgliad pokazał transmisję operacji dwóch pacjentek. Nie zastosowano farmakologicznej narkozy, a znieczulenie dzięki sugestiom Kaszpirowskiego, przekazywanym ze studia telewizyjnego w Moskwie do odległej o tysiące kilometrów sali operacyjnej w Kijowie. Potem telemost powtórzono, tym razem na linii Moskwa-Tbilisi. Dzięki tym wydarzeniom przed Kaszpirowskim stanęły otworem największe obiekty w całym Związku Radzieckim.

Moda na Kaszpirowskiego

W Polsce moda na Kaszpirowskiego trwała niecałe trzy lata. Potem hipnotyzer wyjechał do USA, gdzie zapełniał sale emigrantami z Rosji. Wkrótce znów wrócił do ojczyzny. Jego nazwisko i zdjęcia pojawiły się w światowych serwisach w czerwcu 1995 r., kiedy jako deputowany do rosyjskiej Dumy wynegocjował z Szamilem Basajewem uwolnienie zakładników w zajętym przez jego bojowników Budionnowsku.

Mimo tego sukcesu w Rosji czas Kaszpirowskiego minął. Jego miejsce zajął niejaki Allan Czumak, były dziennikarz, który odkrył w sobie wielki dar uzdrawiania. Wraz ze swoim otoczeniem stworzył prężną firmę, organizującą seanse uzdrowicielskie. W ich trakcie Czumak nikogo nie hipnotyzował, nic też nie mówił. Po prostu siedział przed kamerami i machał rękoma.

Anatolij Kaszpirowski nadal organizuje swoje seanse. Częściej niż w wielkich miastach można go spotkać na rosyjskiej prowincji. A ostatnio w Izraelu, gdzie czekają na niego rzesze rosyjskich Żydów. Lekarz ma dziś 83 lata i poczucie wielu zmarnowanych szans oraz nietrafnych decyzji życiowych. "Wszystko miałem – i pieniądze, i fascynację mas. Mogłem, ot tak, zostać prezydentem. Wszystko zmarnowałem" – mówił w hotelu w Hajfie polskiemu dziennikarzowi Gabrielowi Michalikowi, który napisał o nim książkę "Kaszpirowski. Sen o wszechmocy".

Nie powiodło się jego dzieciom. Siergiej mieszka w USA. Handluje sprowadzanymi z Meksyku samochodami, ojciec nadal wspiera go finansowo. Córka, która osiadła w Kanadzie, popełniła samobójstwo. Lepiej ułożyło się pierwszemu polskiemu menedżerowi Kaszpirowskiego. Mirosław Kuliś jest obecnie właścicielem wydawnictwa i tygodnika "Angora".