"Niezłomny", czyli dzieje Józefa Piłsudskiego w książce Petera Hetheringtona
Jedni uprawiali jego kult, drudzy nienawidzili. Nie da się ukryć, że Marszałek Piłsudski, jak mało kto, budził w ludziach bardzo skrajne emocje. Choć biografii na jego temat powstało wiele, trudno nie odnieść wrażenia, że spora część z nich jest subiektywna. Właśnie dlatego ta książka jest inna. Nie wyszła spod ręki ani Polaka, ani Rosjanina. Napisał ją teksański geolog, zafascynowany Polską.
Peter Hetherington, autor Niezłomnego, nie ma ani polskich korzeni, ani tym bardziej wykształcenia historycznego. Jest geologiem szukającym ropy w Teksasie, a mimo to na tyle zainteresował się losami Józefa Piłsudskiego, że postanowił napisać o nim książkę. Tak bardzo chciał przybliżyć amerykańskim czytelnikom niepowtarzalną postać polskiego dowódcy, że sam przeczytał ponad 200 pozycji na temat historii Polski i Europy Wschodniej. Co więcej, przeznaczył wszystkie oszczędności, by urzeczywistnić swój cel.
Potęga Europy, która… znika z mapy
Zanim autor wkracza na teren życia Józefa Piłsudskiego, wpierw uważnie przygląda się dziejom dawnej Polski. Jak sam podkreśla, niewielu Amerykanów zdaje sobie sprawę z tego, jak wielką potęgą był nasz kraj, zanim trafił na 123 lata w ręce okupacji. I tak, w pierwszych rozdziałach, odbywamy historyczną podróż śladami władców Polski – począwszy od Mieszka, aż do "złotej ery" Jagiellonów i Rzeczpospolitej Szlacheckiej. Niewątpliwie, bez tego trudno byłoby zrozumieć sens kolejnych wydarzeń, zwłaszcza zagranicznemu czytelnikowi.
"W miarę jak zagłębiałem się w ten temat, ku mojemu zdziwieniu odkryłem, że Polska od wieków dominowała i definiowała granice zachodniej cywilizacji, wielkiej potęgi kontynentalnej i wyrafinowanej republiki, która niejednokrotnie ocaliła Europę przed obcą dominacją. Im więcej patrzyłem, tym bardziej odkrywałem, że historia Polski jest wyjątkowa, ważna i godna podziwu" – mówi autor.
materiały partnera W ostatnim rozdziale tej części Peter Hetherington płynnie przechodzi do rozbiorów Polski, które określa mianem "czyśćca". Druga część książki to dzieje samego Józefa Piłsudskiego, który wyzwolił Polskę, a do tego uchronił Europę przed rewolucją bolszewicką. Mamy tu ważną postać historyczną i zarazem człowieka z krwi i kości. Trochę romantyka, trochę awanturnika, a zdaniem autora, nawet połączenie George'a Washingtona z Robin Hoodem.
W walce o niepodległość
"Dał Polsce wolność, granice, moc i szacunek". Te słowa, wypowiedziane przez prezydenta Ignacego Mościckiego w dniu pogrzebu Józefa Piłsudskiego, uzmysławiają nam, jak wielką rolę odegrał Marszałek w dziejach naszego narodu. W czasie, gdy Polska była pod okupacją, Piłsudski stworzył koncepcję walki zbrojnej o niepodległość. Dał siłę i nadzieję tym, którzy marzyli o powrocie Rzeczypospolitej na karty mapy Europy, a reszcie społeczeństwa pokazał, że warto wierzyć w lepsze jutro.
Marszałek stopniowo wcielał w życie swoje działania – przed wybuchem I wojny światowej zainicjował stworzenie Związku Walki Czynnej i organizacji strzeleckich, a po wybuchu wojny, Legionów Polskich. Jako dowódca I Brygady Legionów bił się o niepodległość z Rosją, a następnie rzucił kolejne wyzwanie Austro-Węgrom i Niemcom. W listopadzie 1918 r. Józef Piłsudski jako Naczelnik Państwa rozpoczął proces odbudowy ojczyzny, zwłaszcza pod kątem wojska. Punktem kulminacyjnym była walka o wschodnią granicę i odparcie najazdu bolszewickiego.
Pisząc biografię Piłsudskiego zwracał uwagę nie tylko na wydarzenia historyczne, ale także na samą postać Marszałka. Józef, nazywany w rodzinie Ziukiem, uczył się w gimnazjum w Wilnie i podobno koszmarnie wspominał ten okres. Od początku buntował się przeciw ówczesnemu systemowi. Oficjalnym językiem w szkole był rosyjski, a nauczyciele szykanowali uczniów za publiczne mówienie po polsku.
Bohater z ludzką twarzą
W 1894 r. przyszły Marszałek zainicjował wydawanie "Robotnika", głównego organu PPS. Zajmował się drukiem, kolportażem i sam również tworzył teksty publicystyczne do pisma. Ponad wszystko cenił literaturę piękną, a zwłaszcza Słowackiego, Sienkiewicza czy Żeromskiego. I lubił kobiety. Oprócz Piłsudskiego jako Męża Stanu, mamy również Ziuka będącego mężem Marii z Koplewskich, a następnie Aleksandry Szczerbińskiej.
Po burzliwej walce o niepodległość, powoli wkraczamy w okres dwudziestolecia międzywojennego, gdzie obserwujemy kolejne, polityczne losy Marszałka, aż do emerytury i śmierci w 1935 r. Odejście wielkiego wodza poruszyło cały naród. Nawet ludzi, którzy byli mu niechętni i krytykowali jego poczynania po przewrocie majowym.
Józef Piłsudski miał wielbicieli, którzy go kochali wręcz w fanatyczny sposób. Jak zauważa autor, jego celem zawsze była polska niepodległość i właśnie to zmuszało go do przyjmowania różnych ról – od rewolucjonisty i syberyjskiego emigranta, po bohatera wojskowego i głowę państwa. Czy był jeszcze bardziej złożoną postacią? Dowiecie się tego, czytając książkę Petera Hetheringtona.